เมล็ดพันธุ์ F1 คือ การปลูกพืชด้วยเมล็ดพันธุ์ F1 ไม่ควรปล่อยให้ออกดอก

เมล็ดพันธุ์ F1 (F One-Hybrid)

เมล็ดพันธุ์ F1 (F One-Hybrid) คือ เมล็ดพันธุ์สายพันธุ์ลูกผสม ในชั่ว (รุ่น) ที่เกิดจากการผสมข้ามพันธุ์ระหว่างพันธุ์แท้ 2 สายพันธุ์ หรือเรียกเข้าใจง่ายว่าพ่อและแม่พันธุ์ (อาจจะ 3 หรือ 4 สายพันธุ์ก็ได้) เมล็ดแบบ F1 ที่ได้ไปปลูกจะมีการเปลี่ยนแปลงของลักษณะเกิดขึ้นผิดไปจากเดิมเนื่องจากเกิดจากการมี 2 สายพันธุ์หรือมากกว่ามาผสมกัน ลักษณะที่เปลี่ยนแปลงไปนั้นจะคล้ายกับสายพันธุ์พ่อหรือสายพันธุ์แม่ ดังนั้นอาจจะทำให้ให้ลักษณะของพืชที่ได้นั้นดีขึ้น หรือเลวลงก็ได้

เมล็ดพันธุ์ F1 มีความแปรปรวนสูง และมีการตัดต่อทางพันธุกรรม เพื่อไม่ให้ขโมยสายพันธ์กัน จึงมักตัดแต่งพันธุกรรมให้ เมล็ดพันธุ์ที่เกิดจากการผลสมกับ F1 ด้วยกันเอง หรือ F1 ผสมกับ พันธุ์พื้นบ้าน ผลผลิตที่ออกมาจะเป็นเมล็ดพันธุ์แบบด้อย ดังนั้นเราจะเห็นได้ว่าเมล็ดพันธุ์ชนิดนี้มีความแปรปรวนของพันธุกรรมสูง หรือถูกตัดแต่งทางพันธุกรรมมาให้ผสมกับพันธุ์พื้นบ้าน แล้วจะทำให้พันธุ์บ้านเป็นหมันไปด้วย เมื่อแปลงปลูกที่มีการปลูกพืชโดยใช้เมล็ด F1 อยู่ใกล้แปลงปลูกที่ใช้ เมล็ดพันธุ์ OP หรือ อยู่ใกล้กับแปลงปลูกที่ใช้พันธุ์พื้นบ้าน จะเกิดการผสมเกสรกันทำให้รุ่นต่อๆ ไปของแปลงที่ปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์พื้นบ้าน เกิดการกลายพันธุ์เป็นพันธุ์แบบด้อย หรือ เป็นพันธุ์ที่เป็นหมันไปเลย ทำให้จะเห็นได้ว่าปัจจุบันเกษตรกรที่ยังคงปลูกด้วยพันธุ์ตัวที่เก็บจากรุ่นสู่รุ่น ในการเก็บเมล็ดมาทำพันธุ์ต่อไปแทบจะเป็นไปไม่ได้เลย จะต้องซื้อเมล็ดพันธุ์ที่ผลิตในเชิงการค้า F1 จากผู้ผลิตเพียงไม่กี่รายในประเทศเรา ที่เป็นกำหนดราคาและกลไกทางการตลาดของเมล็ดพันธุ์

เรามาช่วยกันทำให้พืชพันธุ์พื้นบ้านอยู่อย่างยังยืน กัน โดยหันมาปลูกพืชทางเมล็ดพันธุ์พื้นบ้าน หรือ พันธุ์ OP ที่ปล่อยให้เกิดการผสมเกสรกันตามธรรมชาติ แล้วคัดพันธุ์ที่เป็นพันธุ์เด่นไว้ปลูกต่อ แยกจ่าย กันในรุ่นต่อๆ ไปอีกกว่า โดยใครที่จะปลูกพืชเพื่อเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกต่อที่ต้องระวังมากๆ คือ สำรวจแปลงพืชผักใกล้เคียงว่าเข้าใช้ เมล็ดพันธุ์อะไรในการปลูก ถ้าใช้ F1 ควรเจรจากันให้เขาเก็บเกี่ยวผลผลิตเขาก่อนจะออกดอก เพราะเกสรพืชบางชนิด สามารถไปไกลได้ถึง 3 กิโลเลยทีเดียว

ข้อควรระวังในการปลูกพืชด้วยเมล็ดพันธุ์ F1

• ไม่ควรให้เมล็ดพันธุ์ F1 ออกดอก เนื่องจากดอกของเมล็ดพันธุ์ F1 หากปลิวไปผสมกับเมล็ดพันธุ์พื้นบ้าน อาจทำให้เมล็ดพันธุ์พื้นบ้านเป็นหมันได้
• เมล็ดพันธุ์ชนิดนี้มีความแปรปรวนของพันธุกรรมสูง เมื่อนำไปปลูกจะมีความแตกต่างกัน จะไม่เหมือนต้นแม่ จึงไม่เป็นที่นิยมในหมู่เกษตรกรในการเก็บเมล็ดมาทำพันธุ์ต่อไป
• เมล็ดพันธุ์ F1 ที่ได้ไปปลูกจะมีการเปลี่ยนแปลงของลักษณะเกิดขึ้นผิดไปจากเดิม อาจจะทำให้ให้ลักษณะของพืชที่ได้นั้นดีขึ้น หรือเลวลงก็ได้
• ในการปลูกด้วยเมล็ดพันธุ์ F1 เมื่อให้ผลผลิตออกมาแล้ว จะไม่สามารถเก็บผลผลิตของเมล็ดพันธุ์เพื่อนำไปทำพันธุ์ต่อได้ เพราะพันธุ์จะกลับไปแสดงลักษณะด้อย

การเปลี่ยนแปลงของสายพันธุ์

หมู่บ้านไหนที่ยังรักษาพันธุ์พืช พื้นบ้านไว้ได้ ติดต่อมาที่เราเพื่อรับซื้อและนำไปแจกจ่ายให้หมู่บ้านอื่นๆ ได้ปลูกกัน เพราะเราต้องช่วยกันทั้งหมู่บ้านเพื่อไม่ให้เมล็ดพันธุ์ F1 จากนายทุนมาตัดวงจรเมล็ดพันธุ์พื้นเมืองกัน ติดต่อแปลกเปลี่ยนเมล็ดพันได้ที่บอร์ดเรา

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ :
www.bokujou.org
www.flickr.com