ต้นแจง ไม้สีขาวอ่อนและล่อนเป็นกาบ นิยมนำเอามาเผ่าถ่าน

แจง

ชื่ออื่นๆ :  ต้นแจง แกง(นครราชสีมา) หรือแก้ง

ต้นกำเนิด :

ชื่อสามัญ :

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Maerua siamensis (Kurz) Pax

ชื่อวงศ์ : Asclepiadaceae

ลักษณะของแจง

ลำต้น  เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 3-10 เมตร ลำต้นเกลี้ยง   เปลือกสีเทาดำ  แตกกิ่งแขนงมากมาย

ใบ  ใบประกอบแบบนิ้วมือ ออกสลับกัน มีใบย่อย 3-5 ก้าน ใบยาว 1.5-6.5 เซนติเมตร ใบย่อยเกือบไร้ก้าน รูปไข่กลับ ใบ รูปหอกเรียวเล็กลับหรือขอบขนาน สีเขียวเข้มทึบ  กว้าง 1-3 เซนติเมตร  ยาว 3-13 เซนติเมตร  ปลายใบมนหรือแหลม โคนใบมน ผิวใบเรียบ ก้านใบย่อยสั้น

ดอก  ช่อแบบกระจุกหรือดอกเดี่ยว จะเกิดตามกิ่งและปลายกิ่ง ช่อสั้นๆ ดอกย่อยมีสีเขียวอมขาว ก้านดอกยาว2-6 เซนติเมตร มีใบประดับ รูปริบบิ้น ขนาดเล็ก กลีบเลี้ยง 4-5 กลีบโคนเชื่อมกัน รูปขอบขนานยาว 0.7-1 เซนติเมตร. ปลายกลีบแหลม ผิวกลีบเรียบ ขอบกลีบเป็นขนนิ่ม ไม่มีกลีบดอก ดอกบานเต็มที่เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร.  เกสรเพศผู้ 9-12 อัน ก้านเกสรยาว 10-15 มิลลิเมตร.  อับเรณูรูปขอบขนาน ยาว 1.5-2 มิลลิเมตร. ปลายอับเรณูเป็นติ่ง ก้านชูเกสรเพศเมีย ยาว 1.5-2 เซนติเมตร. รังไข่รูปทรงกระบอก ยาว 1.5-2 มิลลิเมตร.

ผล  ออกเดือนมีนาคม – พฤษภาคมทุกปี เป็นผลสด รูปรี หรือทรงกลมเท่าหัวแม่มือ บิดเบี้ยวเล็กน้อย  เส้นผ่าศูนย์กลาง 2-3 เซนติเมตร ก้านผลยาว 4.5-7.5 เซนติเมตร. เมื่อผลสุกจะมีสีเหลืองเข้ม  ภายในผลจะมีเมล็ดประมาณ 2-3 เมล็ด เมล็ดรูปไต

การขยายพันธุ์ของแจง

ใช้เมล็ด

ธาตุอาหารหลักที่แจงต้องการ

ประโยชน์ของแจง

• ไม้สีขาวอ่อนและล่อนเป็นกาบ นิยมนำเอามาเผ่าถ่าน ใช้ทำถ่านที่มีคุณภาพดี และนำถ่านมาทำดินปืน นอกจากนี้ยังนิยมนำมาทำถ่านอัดในบั้งไฟ
• ใบ สมัยก่อนนำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงเผาขนสัตว์
• ยอดอ่อนของต้นแจงสามารถนำมาดองก่อนจึงจะรับประทานได้ หรือที่ภาษาอีสานเรียกว่าคั้นส้ม  เช่นเดียวกับการกินยอดผักกุ่ม ที่ต้องนำไปดองหรือคั้นส้มก่อนรับประทาน เนื่องจากขณะที่ยังสดๆ “มีสารกลุ่มไซยาไนด์” แต่เมื่อนำไปดองหรือคั้นส้ม สารเหล่านี้จะถูกทำให้สลายตัวไป  คนอีสานเชื่อว่าถ้าได้กินคั้นส้มของยอดอ่อนของต้นแจงปีละครั้งจะช่วยให้ไม่เข้าสู่ สภาวะสายตายาว หรือแก่เฒ่าแล้วยังมองเห็นอะไรๆ ได้อย่างชัดเจน โดยไม่ต้องพึ่งแว่นสายตายาว

สรรพคุณทางยาของแจง

• ราก ปรุงรับประทานเป็นยาบำรุงกำลัง แก้ปัสสาวะพิการ แก้กระษัย ปวดเมื่อย ขับปัสสาวะ นำมาต้มเอาไอน้ำอบแก้บวม เปลือก ราก และใบ ต้มน้ำดื่มแก้ดีซ่าน หน้ามืด ตาฟาง ไข้จับสั่น
• ใบ และยอด ตำใช้สีฟัน แก้แมงกินฟันทำให้ฟันทน และแก้ไข้
• ยอดอ่อน ผสมเกลือ รักษาโรครำมะนาด แก้ปวดฟัน

คุณค่าทางโภชนาการของแจง

การแปรรูปของแจง

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=10365&SystemType=BEDO
http://www3.rdi.ku.ac.th
https://www.gotoknow.org