พรมมิ
ชื่ออื่นๆ : พรมมิ, ผักมิ, ผักหมี่ หยดน้ำตา (ทั่วไป) พรมลี (ชุมพร) Brahmi (ฮินดู-อินเดีย)
ต้นกำเนิด : พบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย
ชื่อสามัญ : Indian pennywort , Brahmi
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Bacopa monnieri (L.) Wettst.
ชื่อพ้อง : Anisocalyx limnanthiflorus (L.) Hance, Bacopa micromonnieria (Griseb.) B.L.Rob., Bramia indica Lam., Bramia micromonnieria (Griseb.) Pennell, Bramia monnieri (L.) Drake, Bramia monnieri (L.) Pennell, Calytriplex obovata Ruiz & Pav., Capraria monnieria Roxb., Gratiola monnieri (L.) L., Gratiola portulacacea Weinm., Gratiola tetrandra Stokes, Habershamia cuneifolia (Michx.) Raf., Herpestis cuneifolia Michx., Herpestis micromonnieria
ชื่อวงศ์ : Plantaginaceae
ลักษณะของพรมมิ
ต้นพรมมิ พืชล้มลุกขนาดเล็ก สูง 10-40 เซนติเมตร ลำต้นเลื้อยทอดไปตามพื้นดินที่ชุ่มชื้น หรือมีน้ำขัง แตกกิ่งก้านมาก งอกรากที่ข้อใกล้พื้นดิน ลำต้นเกลี้ยง อวบน้ำ
ใบพรมมิ ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปช้อน หรือรูปไข่กลับ กว้าง 1-5 มิลลิเมตร ยาว 6-20 มิลลิเมตร ปลายใบมน โคนใบสอบ ขอบใบเรียบ ไม่มีก้านใบ
ดอกพรมมิ ดอกเดี่ยว ออกที่ซอกใบ เป็นดอกสมบูรณ์เพศ กลีบดอกมี 5 กลีบ รูปขอบขนานแกมไข่กลับ กลีบดอกสีม่วงอ่อนเกือบขาวติดกันเป็นหลอดปลายแยกเป็น 5 แฉก กลีบดอกยาวประมาณ 8-10 มิลลิเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ โคนกลีบติดกันเป็นรูปกรวย เกสรเพศผู้มี 4 อัน รังไข่มี 2 ช่อง ภายในมีไข่อ่อนจำนวนมาก ใบประดับ รูปดาบ ยาว 2-3 มิลลิเมตร
ผลพรมมิ ผลแห้งแตกได้ รูปไข่ กว้าง 3 มิลลิเมตร ยาว 5 มิลลิเมตร พบตามพรุน้ำร้อน หนองน้ำที่โล่ง และตามริมน้ำทั่วไป
การขยายพันธุ์ของพรมมิ
การปักชำ
พรมมิมีสองชนิดคือ ดอกสีขาว และ สีแดง ใช้ประโยชน์ได้เหมือนกัน
ธาตุอาหารหลักที่พรมมิต้องการ
ประโยชน์ของพรมมิ
- ต้นอ่อน ยอด นำต้ม ลวกและจิ้มน้ำพริก รับประทานเป็นผักได้ โดยมากใช้ดอง
สรรพคุณของพรมมิ
ตำรายาไทย
- ต้น ขับโลหิต ขับพิษร้อนทั้งปวง บำรุงไขมันในร่างกาย บำรุงกำลังทำให้ร่างกายแข็งแรง บำรุงไขข้อ แก้ปวดตามข้อ
- เปลือกต้น บำรุงไขมัน บำรุงตับ
- ใบ ขับเสมหะ ดับพิษไข้หัว แก้พิษฝีดาษ แก้ร้อนในกระหายน้ำ
- ดอก แก้โลหิตระดูใสดังสีน้ำล้างหมาก
- ทั้งต้น ดับพิษไข้หัว แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับพิษร้อนทั้งปวง แก้ไข้ ขับปัสสาวะ บำรุงประสาท ขับเสมหะ ขับพยาธิ บำรุงหัวใจ แก้หืด แก้ปวดประสาท แก้ลมบ้าหมู รักษาริดสีดวง ไม่ระบุส่วนที่ใช้ ใช้แก้ไข้สวิงสวาย แก้หืดไอ แก้ริดสีดวง ดับพิษไข้หัว ดับพิษไข้กาฬ แก้ไข้ร้อนในกระหายน้ำ ขับพิษร้อนทั้งปวง บำรุงกำลัง แก้เส้นเอ็นให้แข็งแรง บำรุงไขมันในร่างกาย แก้ไข้ บำรุงประสาท บำรุงหัวใจ แก้ลมบ้าหมู แก้เสียงแหบแห้ง
ตำราอายุรเวทของอินเดีย ใช้เป็นสมุนไพรช่วยเพิ่มความจำ บำรุงสมอง
สารสำคัญ กลุ่มซาโปนิน (Saponins) ไตรเทอร์ปีน(Triterpenes) ดัมมาแรน(Dammaranes) เช่น สารที่มีชื่อว่า บาโคไซด์ เอ (Bacosides A) บาโคไซด์ บี (Bacosides B) บาโคไซด์ ซี (Bacosides C) บาโคซัปโปไนน์ ดี(Bacosaponines D) บาโคซัปโปไนน์ อี(Bacosaponines E) และบาโคซัปโปไนน์ เอฟ (Bacosaponines F) โดยสารสำคัญที่ช่วยเพิ่มความจำ คือ Bacosides A, B ซึ่งมีฤทธิ์เพิ่มการส่งสารสื่อประสาท การสร้างสารสื่อประสาท เพิ่มการเรียนรู้ ต้านการสันดาปที่เกิดกับเซลล์ประสาท ปกป้องสมองจากอัลไซเมอร์ กลไกการออกฤทธิ์
คุณค่าทางโภชนาการของพรมมิ
การแปรรูปพรมมิ
นำต้นอ่อนพรมมิมาดอง แปรรูปเป็นยาชนิดแคปซูล
สามารถติดตามความรู้เเกี่ยวกับการเกษตร เพิ่มเติมได้ที่ เกษตรตำบล.คอม
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, www.prachanath.su.ac.th
ภาพประกอบ : www.flickr.com
ต้นอ่อนและยอดนำมาต้ม ลวก รับประทานเป็นผักได้
แถวบ้านใครเรียกว่าอะไรกันบ้าง