ส้มแขก ผลมีรสเปรี้ยว เหมือนชะมวง ผลสดใช้แกงส้ม

ส้มแขก ผลมีรสเปรี้ยว เหมือนชะมวง ผลสดใช้แกงส้ม

ชื่ออื่นๆ : ส้มควาย ส้มมะวน ชะมวงช้าง

ต้นกำเนิด : –

ชื่อสามัญ : ส้มแขก

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia atroviridis Griff. Ex T. Anderson

ชื่อวงศ์ : GUTTIFERAE

ส้มแขก ผลมีรสเปรี้ยว เหมือนชะมวง ผลสดใช้แกงส้ม
ผลส้มแขก

ลักษณะของส้มแขก

ส้มแขก เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ Guttiferae ซึ่งเป็นวงศ์เดียวกับมังคุด ชะมวง เป็นไม้ยืนต้นทรงพุ่มขนาดกลาง ลำต้นของส้มแขกมีขนาดความสูงปานกลางอยู่ราวๆ 5 – 7 เมตร ต้นอ่อนจะมีเปลือกสีเขียว หลังจากกลายเป็นต้นแก่จะมีเปลือกสีน้ำตาลอมดำคล้ายกับต้นชะมวง เมื่อใดที่ลำต้นเป็นแผลจะมียางสีเหลืองไหลออกมาจากลำต้น เนื้อไม้ค่อนข้างแข็ง ลักษณะใบของส้มแขกเป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามเป็นคู่ แผ่นใบเรียงกัน ใบใหญ่ผิวเรียบเป็นมัน ใบแคบค่อนข้างยาว ขอบใบเรียบ และปลายใบแหลมมากมองเห็นได้ชัด ขนาดความยาวประมาณ 10 – 20 เซนติเมตร และขนาดความกว้างประมาณ 4 – 5 เซนติเมตร ขนาดก้านใบค่อนข้างยาว ประมาณ 1 – 2 เซนติเมตร ใบอ่อนมีสีน้ำตาลอมแดง  ใบแห้งจะกลายเป็นสีน้ำตาล ดอกส้มแขกจะออกบริเวณปลายยอด ดอกเพศผู้ มีกลีบเลี้ยงจำนวน 4 กลีบ ด้านนอกมีสีเขียว และด้านในสีแดง ก้านดอก ขนาดความยาว 0.5 – 1.7 เซนติเมตร มีเกสรเพศผู้เรียงกันเป็นวงอยู่บนฐานรองดอก ส่วนดอกเพศเมีย เป็นดอกเดี่ยว แทงออกมาจากปลายกิ่ง โดยมีขนาดเล็กกว่าดอกเพศผู้ รังไข่เป็นรูปทรงกระบอก ผลส้มแขกเป็นผลเดี่ยว ขนาดกว้าง 6 – 7 เซนติเมตร และ ขนาดยาว 4 – 5 เซนติเมตร ผลที่แก่แล้วมีสีเขียว ผลที่สุกมีสีเหลือง ขั้วผลมีความยาว 2 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงติดอยู่ 2 ชั้นๆละ 4 กลีบ ทั้ง 2 ชั้นเรียงสลับกัน มีเมล็ดประมาณ 11 – 12 เมล็ด เป็นเมล็ดสมบูรณ์ 2 – 3 เมล็ดต่อผล ภายในเมล็ดมีใบเลี้ยงอวบหนา เนื่องจากมีอาหารสะสมอยู่มาก มีรกอยู่ตรงกลาง เปลือกผลเป็นร่องตามแนวขั้วไปยังปลายผล

การขยายพันธุ์ของส้มแขก

ส้มแขกใช้เมล็ด/การปลูก
ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดโดยเมล็ดที่ใช้ต้องมีลักษณะสมบูรณ์ ทำการเพาะเมล็ดส้มแขกในถุงดำก่อน เมื่อต้นกล้าอายุ 3-4 เดือน จึงทำการย้ายปลูก

การเก็บเกี่ยวส้มแขก
อายุเก็บเกี่ยวประมาณ 7-8 ปี โดยผลจะออกในช่วงเดือนมิถุนายน ถึงเดือนสิงหาคม

การปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยวส้มแขก
นำผลส้มแขกมาหั่นเป็นชิ้นบางๆ และตากแดดจัด ๆ ประมาณ 3 วัน ให้แห้งสนิท เก็บไว้ในภาชนะที่กันความชื้นอัตราส่วนการทำแห้งคือ ผลผลิตสด : ผลผลิตแห้ง = 4:1

ส้มแขก ผลมีรสเปรี้ยว เหมือนชะมวง ผลสดใช้แกงส้ม
ใบส้มแขก

ธาตุอาหารหลักที่ส้มแขกต้องการ

ประโยชน์ของส้มแขก

ผลสดส้มแขกใช้แกงส้มหรืออาจนำมาผ่าเป็นชิ้นเล็กๆ ตากแดดให้แห้งใช้ปรุงอาหารเช่น ต้มเนื้อ ต้มปลา แกงส้ม ทำน้ำยาขนมจีน ใบ ใช้ต้มกับเนื้อหรือผักน้ำพริกเช่นเดียวกับชะมวง ส้มแขกถือเป็นสมุนไพรลดน้ำหนักได้อย่างดีเยี่ยม เนื่องจากส้มแขกจะยับยั้งการสร้างไขมันในร่างกาย สารธรรมชาติในส้มแขกช่วยยับยั้งการเปลี่ยนแป้งและน้ำตาลให้กลายเป็นไขมัน และช่วยเผาผลาญไขมันภายในร่างกายได้อีกด้วย

ส้มแขก ผลมีรสเปรี้ยว เหมือนชะมวง ผลสดใช้แกงส้ม
ดอกส้มแขก

สรรพคุณทางยาของส้มแขก

สรรพคุณอื่นๆอีกมากมายตามตำรายาแผนไทย
  • บรรเทาอาการไอ
  • สามารถใช้เสมหะได้
  • รักษาเบาหวาน
  • ลดความดัน
  • ช่วยฟอกเลือด
  • สามารใช้แก้กระษัยได้
  • ช่วยลดอาการปวดลดในสตรีที่มีครรภ์
  • แก้ท้องผูก
  • ขับปัสสาวะ
  • ช่วยให้ร่างกายไม่อ่อนเพลีย

คุณค่าทางโภชนาการของส้มแขก

การแปรรูปของส้มแขก

ใช้แปรรูปได้หลายอย่าง เช่น น้ำส้มแขก ส้มแขกกวน ส้มแขกหยี แยมส้มแขก ส้มแขกแช่อิ่ม เป็นต้น

เกษตรตำบล ศูนย์รวมความรู้การเกษตร ปลูกได้ ขายเป็น เน้นเกษตรอินทรีย์ เทคโนโลยีเกษตร กับส้มแขก

References : www.bedo.or.th

รูปภาพจาก : upload.wikimedia.org, www.bedo.or.th

เรียบเรียงข้อมูลโดย :  เกษตรตำบล.คอม

2 Comments

Add a Comment