ขนุน ผลไม้เขตร้อน มีประโยชน์และสรรพคุณมากกว่าที่คิด
ชื่ออื่นๆ : ภาคอีสานเรียกบักมี่ ภาคเหนือเรียกบ่าหนุน สิบสองปันนาเรียกหมากมี่ หรือ หมากหนุน กาญจนบุรีเรียกกระนู ภาษาไทใหญ่เรียก ลาง
ต้นกำเนิด : เอเชียใต้
ชื่อสามัญ : มะหนุน หมักหมี๊ หมากลาง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artocarpus heterophyllus Lam.
ชื่อวงศ์ : MORACEAE
ชื่อภาษาอังกฤษ : Jack Fruit Tree
ลักษณะของขนุน
ต้น ขนาดใหญ่ สูง 15 – 30 เมตร ลำต้นและกิ่งเมื่อมีบาดแผลจะมีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายน้ำนมไหล
ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ แผ่นใบรูปรี ขนาดกว้าง 5-8 เซนติเมตร ยาว 10 – 15 เซนติเมตร ปลายใบทู่ ถึงแหลม โคนใบมน ผิวในด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน เนื้อใบหนาผิวใบด้านล่างจะสากมือ
ดอก เป็นช่อแบบช่อเชิงสดแยกเพศอยู่รวมกัน ดอกเพศผู้เรียกว่า “ส่า” มักออกตามปลายกิ่ง ดอกเพศเมียจะออกตามกิ่งใหญ่และตามลำต้นยอดเกสรเพศเมีย เป็นหนามแหลม ส่วนของเนื้อที่รับประทานเจริญมาจากกลีบดอก ส่วนซังคือกลีบเลี้ยง
ผล เป็นผลรวมมีขนาดใหญ่ ให้ผลในช่วง มีนาคม-มิถุนายน
การขยายพันธุ์ของขนุน
ใช้เมล็ด/การเพาะเมล็ด ติดตา และทาบกิ่ง
ธาตุอาหารหลักที่ขนุนต้องการ
–
ประโยชน์ของขนุน
- ผลอ่อนใช้ปรุงอาหารผลสุกเยื่อหุ้มเมล็ดมีรสหวาน เมล็ดปรุงอาหาร
- เนื้อไม้ใช้ทำพื้นเรือนและสิ่งก่อสร้าง ครก สากกระเดื่อง หวี โทน รำมะนา ระนาด
- รากและแก่นให้สีเหลือง ถึงเหลืองอมน้ำตาล ใช้ย้อมผ้าและแพรไหม
- ใบเผาไฟกับซังข้าวโพดให้ดำเป็นถ่าน แล้วใส่รวมกับก้นกะลามะพร้าวขูด โรยรักษาบาดแผล
- เมล็ดขนุน ต้มสุกใช้รับประทานเพื่อบำรุงร่างกาย เพราะมีคาร์โบไฮเดรตสูง นอกจากนี้ยังช่วยขับน้ำนมหลังคลอดได้อีกด้วย
สรรพคุณทางยาของขนุน
- ผลอ่อนขนุน มีฤทธิ์เป็นยาฝาดสมาน ใช้แก้อาการท้องเสีย มีผู้นิยมนำผลอ่อนของขนุนไปใช้เป็นวัสดุในการแกงซึ่งให้รสชาติอร่อยไม่เบาเลยนะคะ
- ผลขนุนสุก ใช้ในการรักษาโรคเกี่ยวกับทรวงอก และมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆด้วยค่ะ
- ใบสด ใช้ในช่วยขับน้ำนม
- ยางขนุน ใช้รักษาโรคซิฟิลิส และใช้ขับพยาธิ รักษาแผลบวมอักเสบ
- รากขนุน ใช้ต้มกับน้ำแล้วนำน้ำที่ได้มาดื่มเพื่อรักษาอาการท้องเสีย
- ราก รักษาโรคผิวหนัง แก้ท้องเสีย บำรุงโลหิต
- รากนำมาปรุงเป็นยาแก้ท้องร่วง แก้ไข้
- ใบ แก้ปวดหู รักษาแผลมีหนอง
- เมล็ด บำรุงน้ำนมหลังคลอด แก้ปวดท้อง
- แก่นไม้ ใช้บำรุงกำลัง บำรุงเลือด รักษากามโรค ระงับประสาทและโรคลมชักได้ดี และเนื่องจากในแก่นไม้ของขนุนจะมีสารที่เรียกว่า โมริน ซึ่งใช้ในการย้อมผ้าที่ให้สีเหลืองได้ดีอีกด้วยค่ะ
คุณค่าทางโภชนาการของขนุน
ขนุน มีคุณค่าทางโภชนาการคือ ประกอบด้วย
- โปรตีน 6.6 % ไขมัน
- คาร์โบไฮเดรต 38.4 %
- แร่ธาตุต่างๆ แคลเซียม เส้นใย ฟอสฟอรัส วิตามินบี 1 วิตามินบี 2 ในเมล็ดขนุนจะมีสารคล้าย อะซีทิลคลอรีน (acetylcholine) ในแก่นต้นขนุนจะมีสารสีเหลือง ที่เรียกว่า โมริน (Morin)ซึ่งสามารถใช้ในการย้อมผ้าได้ดี
การแปรรูปของขนุน
การแปรรูปผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรอย่างขนุน เช่น ขนุนสุกอบกรอบ ขนุนกวน ขนุนแช่อิ่ม
เกษตรตำบล ศูนย์รวมความรู้การเกษตร ปลูกได้ ขายเป็น เน้นเกษตรอินทรีย์ เทคโนโลยีเกษตร กับขนุน
References : www.bedo.or.th, www.forest.go.th
รูปภาพจาก : th.wikipedia.org, servingjoy.com, upload.wikimedia.org
เรียบเรียงข้อมูลโดย : เกษตรตำบล.คอม
ใครชอบกินขนุนยกยกมือขึ้น