ประโยชน์ของมะขามและข้อควรระวังในการบริโภค

มะขาม

มะขาม เป็นผลไม้ที่ขึ้นชื่อในเรื่องรสชาติทั้งความเปรี้ยว ความหวาน และยังมีประโยชน์ต่อร่างกายอีกมากมาย   เมื่อยังดิบเนื้อจะมีสีเขียวอ่อนๆ รสชาติเปรี้ยวจี๊ดเข็ดฟัน  แต่เมื่อเริ่มห่ามจากเนื้อสีเขียวๆ ก็จะเริ่มมีสีอมเหลืองมากขึ้นๆ คลายรสเปรี้ยวลงมีรสหวานเพิ่มขึ้น  แต่หากสุกเต็มที่ เนื้อจะกลายเป็นสีน้ำตาลอมทองแทน ส่วนรสชาติก็หวานมากขึ้นตามสีที่เปลี่ยนไปเช่นกัน แต่จะหวานมาก หรือหวานน้อยนั้นก็ขึ้นอยู่สายพันธุ์

เราสามารถรับประทานได้ทั้งยอดอ่อน ผลหรือ ฝัก  อีกทั้งยังรับประทานได้ทั้งสดๆ และแบบแปรรูป เช่น แช่อิ่ม กวน อบ แม้กระทั่งเมล็ดก็สามารถนำมารับประทานได้เช่นเดียวกัน

ประโยชน์ของมะขาม

1. แก้ตาแห้ง
   อาการตาแห้งเกิดจากมีน้ำตาไม่เพียงพอต่อการหล่อเลี้ยงดวงตา สาเหตุอาจเกิดจากร่างกายผลิตน้ำตาได้ไม่เพียงพอรวมถึงน้ำตาที่ผลิตได้อาจไม่มีคุณภาพ ในมะขามมีสารชื่อว่า “มิวซิน” เป็นสารประกอบในเยื้อเมือกที่พบในดวงตา ดังนั้นจึงมีคุณสมบัติเพิ่มความชุ่มชื้นให้กระจกตาได้ มีการทดลองสกัดสารที่อยู่ในมะขามมาหยอดตาพบว่า อาการตาแห้งของผู้ทดลองดีขึ้น
2. ดูแลผิวให้สวย
   มีกรด AHA ที่มีคุณสมบัติช่วยในการผลัดเซลล์ผิว ทำให้เซลล์ผิวเก่าหลุดออกไปเผยผิวใหม่ที่กระจ่างใสมากขึ้นกว่าเดิม คนโบราณจึงนิยมใช้ขัดผิวโดยเฉพาะบริเวณข้อพับ ข้อศอก ตาตุ่ม หรือจุดที่ผิวหยาบกร้านให้จางลงได้  มะขามยังมีวิตามินซีซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระชั้นเลิศโดยจะช่วยป้องกันผิวจากมลภาวะ ทำให้ผิวเรียนเนียนใส สุขภาพผิวดี ช่วยลดเลือนจุดด่างดำ รอยสิว และรักษาสิวได้อีกด้วย
3. บำรุงกระดูก
   จากการศึกษาพบว่า หากร่างกายได้รับฟลูออไรด์มากเกินไปจะทำให้กระดูกเปราะบางได้ แต่การรับประทานมะขามจะช่วยขับฟลูออไรด์ออกมาทางปัสสาวะมากขึ้นรวมทั้งยังลดการขับทองแดงและแคลเซียมออกจากร่างกายให้น้อยลงจึงชะลอการเสื่อมถอยของกระดูกและลดการเกิดข้ออักเสบได้ นอกจากนี้ยังมีแคลเซียมสูงจึงดีต่อสุขภาพกระดูกและฟันด้วยนั่นเอง อย่างไรก็ตาม ข้อมูลดังกล่าวยังต้องการการศึกษาเพิ่มเติม
4. ลดน้ำหนัก
   มีการศึกษาในหนูทดลองพบว่า สารสกัดจากมะขามมีคุณสมบัติช่วยลดน้ำหนักได้ เนื่องจากมะขามเต็มไปด้วยใยอาหารและสารเคมีหลายชนิดที่ช่วยกระตุ้นระบบการขับถ่ายให้ดีขึ้น เส้นใยจะช่วยดักจับไขมันจากอาหารและลดการสะสมไขมันตามส่วนต่างๆ ของร่างกายได้
5. สร้างเม็ดเลือดและเสริมภูมิต้านทาน
   มีธาตุเหล็กจึงมีส่วนช่วยสร้างเม็ดเลือดได้ และมีวิตามินซีสูงซึ่งช่วยเสริมภูมิต้านทานให้แก่ร่างกายได้
6. ช่วยบำรุงสายตามี
   วิตามินเอและสารเบต้าแคโรทีนจึงช่วยบำรุงสายตาได้
7. รักษานิ่ว
   มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะ จึงมีสรรพคุณช่วยลดการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

การใช้มะขามเพื่อสุขภาพ

1. แก้ผดผื่นคัน  นำใบมะขามมาต้มกับน้ำเดือดแล้วปิดฝาเอาไว้ เคี่ยวประมาณครึ่งชั่วโมง จากนั้นปิดไฟ ทิ้งไว้จนเย็น แล้วนำน้ำมาอาบจะทำให้ผิวหนังแข็งแรง และช่วยลดอาการผดผื่นคันตามผิวหนังได้
2. ฆ่าเชื้อราบนศีรษะ  นำมะขามเปียกมาผสมกับน้ำแล้วคั้นเอาน้ำข้นๆ ผสมกับน้ำสะอาด ใช้ชโลมทั่วศีรษะหลังจากสระผมเสร็จจากนั้นหมักทิ้งไว้ 30 นาทีแล้วล้างออกจะทำให้รากผมแข็งแรง ช่วยฆ่าเหา และฆ่าเชื้อราบนหนังศีรษะได้
3. ใช้ถ่ายพยาธิ  มีฤทธิ์ในการถ่ายพยาธิไส้เดือน และพยาธิตัวกลม วิธีใช้คือ นำเมล็ดมะขามมาคั่ว กะเทาะเปลือกออก แล้วแช่ในน้ำเกลือจนนิ่ม  นำมารับประทานครั้งละ 20 เม็ด
4. ใช้เป็นยาระบาย   มีกรดอินทรีย์หลายชนิดที่มีคุณสมบัติช่วยระบายท้องและลดความร้อนในร่างกาย โดยรับประทานมะขามเปียกจิ้มเกลือราว 3 – 4 ฝัก ดื่มน้ำอุ่นตามลงไปหลายๆ แก้วก่อนนอน  จะช่วยกระตุ้นระบบขับถ่าย แก้ปัญหาท้องผูกได้เป็นอย่างดี
5. ใช้ขัดผิว  เพียงนำมะขามเปียกมาขยำกับน้ำเปล่า อาจเติมนมสดและน้ำผึ้งลงไปผสมด้วยได้ หรือใช้เนื้อมะขามมาขัดผิวขณะอาบน้ำทิ้งไว้ 15-20 นาที ทำสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ทาครีมกันแดดเป็นประจำก็จะช่วยให้ผิวขาวกระจ่างใส สูตรนี้สามารถใช้ได้ทั้งผิวหน้าและผิวกายได้

คุณค่าทางโภชนาการของต้นมะขาม

มะขามดิบ 100 กรัม ให้คุณค่าทางโภชนาการ ดังนี้

• พลังงาน 239 กิโลแคลอรี่
• ไขมัน 0.6 กรัม
• เส้นใย 5.1 กรัม
• โปรตีน 2.8 กรัม
• น้ำตาล 57.4 กรัม
• คาร์โบไฮเดรต 62.5 กรัม
• วิตามินเค 2.8 ไมโครกรัม
• วิตามินอี 0.1 มิลลิกรัม
• วิตามินซี 3.5 มิลลิกรัม
• แคลเซียม 74 มิลลิกรัม
• ธาตุเหล็ก 2.8 มิลลิกรัม
• ฟอสฟอรัส 113 มิลลิกรัม
• โคลีน 8.6 มิลลิกรัม
• สังกะสี 0.1 มิลลิกรัม
• โซเดียม 28 มิลลิกรัม

ข้อควรระวังในการบริโภคมะขาม

1. เสี่ยงต่อการปวดท้องในคุณแม่ตั้งครรภ์ สำหรับคุณแม่ตั้งครรภ์และกำลังให้นมบุตร ไม่ควรรับประทานมะขามมากเกินไป เนื่องจากมะขามมีกรดค่อนข้างสูงจึงอาจทำให้คุณแม่มีอาการปวดท้องและกรดนั้นอาจส่งผลต่อทารกในครรภ์ได้ด้วยนั่นเอง
2. เสี่ยงทำให้น้ำตาลในเลือดต่ำลง   ผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่ควรรับประทานมะขามมากจนเกินไปเพราะอาจส่งผลทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดต่ำมากเกินไป  ดังนั้นผู้ป่วยโรคเบาหวานจึงควรรับประทานอย่างพอดี
3. ผู้ป่วยผ่าตัดควรระวัง   การบริโภคมะขามอาจส่งผลทำให้น้ำตาลในเลือดลดลง เพื่อความปลอดภัย ผู้ป่วยที่จะต้องเข้ารับการผ่าตัดควรงดการรับประทานมะขามประมาณ 2 สัปดาห์ก่อนผ่าตัด เพื่อให้ระดับน้ำตาลในเลือดเป็นปกติ
4. สารเคลือบฟันอาจถูกทำลาย   การรับประทานมะขามมากเกินไปจะทำให้สารเคลือบฟันถูกทำลาย เนื่องจากเป็นพืชที่มีกรดสูงตามธรรมชาติ กรดเหล่านี้จะทำลายสารเคลือบฟันได้
5. กรดจากมะขามอาจทำลายกระเพาะและลำไส้   อย่างที่ทราบว่ามะขามเป็นพืชที่มีกรดสูง ดังนั้นถ้ารับประทานในปริมาณมากๆ อาจส่งผลทำให้เกิดภาวะกรดไหลย้อนได้ กรดเหล่านี้ยังอาจทำลายกระเพาะอาหารและลำไส้ได้
6. ผู้ที่มีอาการไอควรเลี่ยงการรับประทาน   เพราะจะทำให้ระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ ทำให้อาการที่เกี่ยวข้องกับการแย่ลง

มะขามเป็นผลไม้ที่มีทั้งรสหวานและรสเปรี้ยว มีประโยชน์ต่อร่างกายและมีสรรพคุณทางยาหลายอย่าง คนไทยจึงนิยมรับประทานมะขามมาช้านานในหลายๆ รูปแบบ

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=10065&SystemType=BEDO
https://hd.co.th
https://www.flickr.com