ผักปลังแดง ดอกอ่อนและใบนำมาทำเป็นอาหาร

ผักปลังแดง

ชื่ออื่นๆ : ผักปลังยอดแดงครั่ง, ผักปั๋ง (ภาคเหนือ)

ต้นกำเนิด : พบในประเทศแถบเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จีน ปัจจุบันได้มีการพัฒนาเป็นพืชปลูกในประเทศเขตร้อนในเอเชีย แอฟริกา และอเมริกา

ชื่อสามัญ : –

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Basella rubra Linn

ชื่อวงศ์ : Basellaceae

ลักษณะของผักปลังแดง

ต้น เป็นไม้เถาเลื้อย ลำต้น กลมอวบน้ำ เมื่อขยี้จะเป็นเมือกลื่น ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5-1.3 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านสาขาได้มากสีม่วงแดงใบ

ใบ  ใบเดี่ยว หนา ขอบใบเรียบติดเรียงแบบสลับ แผ่นใบกว้างอวบน้ำ ขนาดกว้าง 1.3-7.2 เซนติเมตร ยาว  2.1-8.3 เซนติเมตร ใบเป็นมัน ไม่มีขน

ดอก  มีช่อดอกแบบสไปค์ (Spike) ดอกมีขนาดเล็ก มีทั้งดอกเพศผู้และดอกเพศเมีย รูปทรวงได้สัดส่วนสมดุล กลีบรองมี 5 กลีบ ติดกันที่ฐาน และมีกาบประดับขนาดเล็ก 2 อัน รองรับอยู่กลีบมีสีชมพู หรือม่วงเข้ม มีอายุคงทน กลีบดอกไม่มีเกสรตัวผู้มี 5 อัน ติดที่ฐานของกลีบรองเกสรตัวเมีย มีรังไข่ 1 อัน อยู่เหนือชั้นกลีบดอก (superior) ยอดเกสรแยกเป็น 3 แฉก

ผล  เป็นแบบดรูป (Drupe) มี 3 พู เมื่อแก่จัดเป็นสีม่วงเข้มเนื้อนิ่ม ภายในผลมีน้ำสีม่วง ฤดูกาลออกผลระหว่างเดือน มิถุนายน-ตุลาคม

เมล็ด รูปไข่แข็งมีอาหารสะสม ต้นอ่อนในม้วน บิดหรือโค้งเป็นวง

การขยายพันธุ์ของผักปลังแดง

การใช้เมล็ดพาะเมล็ด, ปักชำลำต้น  ยอด

ธาตุอาหารหลักที่ผักปลังแดงต้องการ

ประโยชน์ของผักปลังแดง

• ดอกอ่อน รับประทานเป็นผัก ใช้ปรุงอาหาร โดยการนำไปต้ม ลวกนึ่ง ให้สุก รับประทานเป็นผักจิ้มน้ำพริก
• ใบ แกงส้ม แกงแค แกงปลา แกงอ่อม ผัดน้ำมัน ผัดกับแหนม

สรรพคุณทางยาของผักปลังแดง

• ต้น  ตำเอาน้ำทาแก้อักเสบ พิษฝี กินแก้พิษฝีดาษ ต้มน้ำดื่มเป็นยาระบายอ่อนๆ โดยเฉพาะสตรีมีครรภ์ แก้ท้องผูก ท้องแน่น ท้องเฟ้อ ไส้ติ่งอักเสบ ทั้งต้นใช้แก้หืด แก้ไอ ก้านผักปลังแดง แก้พิษฝี แก้ขัดเบา แก้ท้องผูกและลดไข้ ใช้ลำต้นตำละเอียดทาช่องคลอด เพื่อให้คลอดง่ายขึ้น
• ใบ  นำมาตำใช้พอกแผลสด แก้กลากเกลื้อน ผื่นคัน ฝีอักเสบ ฝีดาษ ต้มน้ำดื่มเป็นยาระบายอ่อนๆ ใช้กับสตรีมีครรภ์และเด็ก เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ท้องผูก แก้บิด รักษากระเพาะอาหารพิการ ริดสีดวงทวาร และโรคหนองใน
• ดอก  คั้นเอาน้ำทา แก้ผิวหนังแห้งแตก โรคผิวหนังกลากเกลื้อน โรคเรื้อน แก้หัวนมแตกเจ็บ ดับพิษ และพิษฝีดาษ
• ราก  ใช้เป็นยาถู หรือนวดให้เลือดไหลเวียน แก้มือเท้าด่าง สระผมแก้รังแค ต้มน้ำดื่มแก้ท้องผูก น้ำที่คั้นจากรากเป็นยาหล่อลื่นได้เป็นอย่างดี ช่วยขับอุจจาระและปัสสาวะ
• ผล ใช้แก้พิษต่าง ๆ สีของผลช่วยแต่งอาหารให้น่ารับประทาน

ชาวเหนือและชาวอีสานนิยมรับประทานทางสมุนไพร ชาวเหนือมีความเชื่อว่า ผู้ที่มีคาถาอาคม จะไม่กล้ารับประทานเพราะกลัวคาถาเสื่อม อาจเนื่องมาจากผักปลังเป็นผักที่นำไปใช้กับการคลอดบุตร โดยใช้ลำต้นสดตำให้ละเอียด และคั้นน้ำเมือกเอามาทาช่องคลอด เพื่อให้คลอดง่ายขึ้น และผู้เฒ่าผู้แก่แนะนำให้หญิงมีครรภ์รับประทานด้วย ก้านมีสรรพคุณ แก้พิษฝี แก้ขัดเบา แก้ท้องผูก ลดไข้ ใบ แก้กลาก บรรเทาอาการผื่นคัน ดอก แก้เกลื้อน ราก สรรพคุณ แก้มือเท้าด่างๆ แก้รังแค ยอดอ่อน ใบอ่อน ดอกอ่อน รสจืดเย็น ช่วยให้ท้องระบายอ่อน ๆ

คุณค่าทางโภชนาการของผักปลังแดง

การแปรรูปของผักปลังแดง

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=11244&SystemType=BEDO
www.rpplant.royalparkrajapruek.org, www.flickr.com