มะนาว ผลมีรสเปรี้ยวจัด นิยมใช้เป็นเครื่องปรุงรส

มะนาว ผลมีรสเปรี้ยวจัด นิยมใช้เป็นเครื่องปรุงรส

ชื่ออื่นๆ : ส้มมะนาว มะลิว (ภาคเหนือ)

ต้นกำเนิด : เกาะอินดีสตะวันออก หรือภาคเหนือของอินเดีย

ชื่อสามัญ : Lime, Common Lime

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus aurantifolia (Christm) Swing.

ชื่อวงศ์ : Rutaceae

ชื่อภาษาอังกฤษ : Lime

ลักษณะของมะนาว

ผลมะนาวโดยทั่วไปมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4 – 4.5 เซนติเมตร ต้นมะนาวเป็นไม้พุ่มเตี้ย สูงเต็มที่ราว 5 เมตร ก้านมีหนามเล็กน้อย มักมีใบดก ใบยาวเรียวเล็กน้อย คล้ายใบส้ม ส่วนดอกสีขาวอมเหลือง ปกติจะมีดอกผลตลอดทั้งปี แต่ในช่วงหน้าแล้ง จะออกผลน้อย และมีน้ำน้อย
ลำต้น
มะนาวเป็นไม้ผลยืนต้นขนาดเล็ก มีลักษณะเป็นทรงพุ่ม มีความสูงเฉลี่ย 10-20 ฟุต ลำต้นมีลักษณะโค้งงอไม่ค่อยแข็งแรง เปลือกของลำต้นมีสำน้ำตาลปนเทา กิ่งอ่อนของมะนาวมีสีเขียวอ่อน เมื่อแก่ สีจะเข้มขึ้นจนเป็นสีน้ำตาล ส่วนกิ่งที่แก่มากจะเป็นสีเทา การออกของกิ่งก้านไม่ค่อยเป็นระเบียบ บนลำต้นและกิ่งก้านจะมีหนาม หนามมีลักษณะแหลม มีทั้งหนามสั้นและหนามยาว มีสีเขียวเข้มและสีเขียวอมเหลือง ส่วนบริเวณปลายหนามมีสีน้ำตาล เมื่อแก่ขึ้นหนามจะแห้งตายไป
ใบ ใบของมะนาวมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว คือมีแผ่นใบอันเดียว ใบมีขนาดเล็กกว้างประมาณ 3-6 ซม. ยาวประมาณ 6-12 ซม. รูปร่างเป็นแบบรีหรือทรงไข่ ฐานใบมีลักษณะกลม ปลายใบมีรูปแหลม ป้าน ขอบใบเป็นคลื่น หรือเป็นหยักละเอียด ก้านใบสั้น และมีปีกใบแคบหรืออาจไม่มีปีกใบก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์มะนาว ใบอ่อนมีสีเขียวจางเกือบเป็นสีขาว ใบแก่มีสีเขียวเข้ม ผิวใบด้านบนละเอียดเป็นมัน ส่วนผิวใบด้านล่างค่อนข้างหยาบและมีสีจางกว่า เมื่อทำการขยี้ใบจะมีกลิ่นแรง
ดอก ดอกมะนาวอาจเกิดเป็นดอกเดี่ยวหรือช่อก็ได้ มีทั้งที่เป็นดอกสมบูรณ์และไม่สมบูรณ์ ดอกจะออกบริเวณซอกใบและปลายกิ่ง ดอกมะนาวมีขนาดเล็ก ดอกที่ตูมจะมีขนาดความยาว 1-2 ซม. กลีบเลี้ยงมีสีเขียว ส่วนกลีบดอกมีสีขาว และด้านท้องกลีบดอกอาจมีสีม่วงอมแดงเจืออยู่ด้วย กลีบดอกมีลักษณะเป็นรูปถ้วย มีจำนวน 4-5 อัน จำนวนกลีบในและกลีบนอกมีจำนวนเท่าๆกัน แต่ละกลีบมีขนาด 0.8-1.2 ซม. ดอกมะนาวมีเกสรตัวผู้มากมายถึง 20-40 อัน เชื่อมติดกันเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 4-8 อัน เกสรตัวเมียมีรังไข่รูปร่างเป็นทรงกระบอก ใน 1 ดอก จะมีรังไข่ประมาณ 9-12 อัน
ผล ผลมะนาวมีรูปร่างแตกต่างกันไปตามชนิดของพันธุ์ มีทั้งรูปร่างยาวรี รูปไข่ และรูปร่างกลม ที่ก้นผลมีลักษณะเป็นจุกหรือปุ่มเล็กๆ ผลโดยทั่วไปมีขนาดความยาว 3-12 ซม. เปลือกมีลักษณะขรุขระ และมีต่อมน้ำมันที่เปลือกผิว ผิวเปลือกเมื่อยังอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อสุกจะมีสีเหลืองหรือสีทอง ใน 1 ผลจะมีกลีบอยู่ 8-10 กลีบ ในกลีบจะมีถุงน้ำที่มีลักษณะเล็ก หัวท้ายแหลม บรรจุอยู่เป็นจำนวนมาก เนื้อมะนาวมีสีเหลืองอ่อน มีรสเปรี้ยวและมีกลิ่นหอม

การขยายพันธุ์ของมะนาว

ใช้กิ่ง/ลำต้น/การปลูก ขึ้นได้ในดินทุกชนิด โดยเฉพาะดินร่วนซุยและระบายน้ำได้ดี ควรปลูกในฤดูฝน นิยมปลูกด้วยกิ่งตอน โดยปลูกในหลุมที่ใช้ปุ๋ยหมักรองก้นหลุมก่อน ช่วงที่ปลูกใหม่ๆ ควรรดน้ำทุกวันและไม่ควรโดนแดดมากในช่วงแรกๆ

ธาตุอาหารหลักที่มะนาวต้องการ

–

ประโยชน์ของมะนาว

ประโยชน์ของมะนาว
มะนาวเป็นผลไม้พื้นๆที่ใช้บริโภคกันในชีวิตประจำวันอยู่แล้ว แต่มีน้อยคนนักที่จะรู้ว่ามะนาวลูกเล็กๆนั้น มีประโยชน์ในการรักษาโรคต่างๆได้มากมายหลายโรคด้วยกัน ไม่เพียงแต่คนไทยเท่านั้นที่ใช้มะนาวรักษาโรค ประเทศเพื่อนบ้านของเรา เช่น มาเลเซีย จีน และอินเดีย เขาก็ใช้มะนาวกัน ประเทศเพื่อนบ้านที่ไกลออกไป เช่น อังกฤษ ฝรั่งเศส และประเทศแถบอเมริกาตะวันตกก็ใช้มะนาวแก้ไอและรักษาโรคอื่นๆเช่นเดียวกัน ประโยชน์ของมะนาวในแง่การนำมาใช้เป็นสมุนไพร มีดังนี้
– แก้ไอออกเลือด (ไอมีเลือดปน) ใช้น้ำผึ้ง 1 ช้อนชา มะนาว 4 ลูก เกลือ 1 ช้อน หรือประมาณ 3-4 เม็ด ผสมให้เข้ากันดี ให้มีรสเปรี้ยวเค็มหวาน ใช้จิบทุกครั้งที่ไอ
ใช้มะนาว 108 ใบ เบี้ยจั๊กจั่น 11 ตัว ปูนขาวหนักประมาณ 4 บาท วิธีทำ คั้นน้ำมะนาว ใส่เบี้ยจั๊กจั่นและปูนขาวปนกัน ดองประมาณ 3 คืน รับประทานครั้งละจอกชา แก้ไอออกเลือดดี
– ต่อมทอนซิลอักเสบ เอาน้ำมะนาว น้ำผึ้งและปูนขาวผสมดื่ม แก้ทอนซิลอักเสบ
– แก้ซาง,ตุ่มในคอเด็ก,เสมหะ เมล็ดมะนาวขับเสมหะแก้โรคซางของเด็ก แก้เม็ดยอดในปากโดยเอาเม็ดมะนาวเผาไฟ บดให้ละเอียด ใช้น้ำมะนาวหรือรากของมะนาวฝนกันน้ำเป็นกระสาย ผสมเข้าด้วยกัน แล้วกวาดซางเด็ก ให้เอาน้ำมะนาว 1 ช้อนชา แล้วเอารากมะนาวฝนให้ข้นดี แล้วจึงเอาไปล้วงคอเด็กสัก 2-3 ครั้งก็หาย ใช้เม็ดมะนาวเคี้ยวกิน ขับเสมหะ ใช้ติดต่อกัน 7 วัน ได้ผลดี
– แก้เสียงแหบแห้ง มะนาวทำให้เสียงไม่แหบแห้ง ตื่นตอนตอนเช้าทุกครั้งให้ผ่ามะนาวครึ่งหนึ่ง จิ้มเกลือบีบน้ำลงคอกลืนกิน ทำทุกเช้าทุกวัน ทำให้เสียงไม่แหบแห้ง
– ก้างติดคอ เมื่อก้างปลาติดคอ เอามะนาว 1 ลูกคั้น เอาแต่น้ำ เติมเกลือ น้ำตาลนิดหน่อยกรอกลงไปให้ตรงก้างที่ติดคอ อมไว้สักครู่ แล้วจึงค่อยกลืน ก้างจะอ่อนตัวหลุดลงไปในกระเพาะ ก้างปลาติดคอซึ่งเป็นชิ้นเล็กๆ เมื่อกลืนน้ำลายจะทำให้รำคาญเท่านั้น ให้ผ่ามะนาวแล้วนำมาอมไว้ในปาก อมจนรู้สึกรสเปรี้ยวของมะนาวเจือจางสัก 2-3 หน จะทำให้ก้างหลุดออกไปได้
– แก้ไข้ นำใบมะนาวมาหั่นฝอยๆ ชงด้วยน้ำเดือด ดื่มแบบน้ำชาจะช่วยลดไข้และใช้อมกลั้วคอฆ่าเชื้อโรคได้อีกด้วย ประเทศในทวีปอาฟริกาตะวันตกนิยมใช้เปลือกรากมะนาวต้มเป็นยาแก้ไข้อย่างดี และใช้ใบทำเป็นยาชงกินแก้ไข้ที่มีอาการตัวเหลืองเล็กน้อย นอกจากนี้ยังใช้น้ำมะนาวดื่มแก้กระหายน้ำ แก้ไข้อีกด้วย ที่ประเทศอินเดีย ถ้าเป็นไข้หวัดใหญ่ นิยมรักษาโดยดื่มน้ำมะนาวแล้วพักผ่อน ถ้าเป็นไข้หวัดธรรมดา จะรับประทานผลอินทผลัมและดื่มน้ำมะนาวรักษา
– แก้ไข้ทับระดู เอาใบมะนาว 100 ใบ มาต้มกินแล้วหาย

สรรพคุณทางยาของมะนาว

• มะนาวช่วยฆ่าเชื้อโรค เชื้อแบคทีเรีย ดับกลิ่นปาก ดับกลิ่นเหงื่อไคลได้
• มะนาวมีวิตามินซีสูง ช่วยลดไข้หวัด ละลายเสมหะ แก้เจ็บคอ แก้อาการไอ้แห้งๆ ช่วยฆ่าเชื้อโรคในลำคอและโรคต่อมทอมซินเป็นหนองได้
• มะนาวช่วยแก้ท้องร่วง ท้องเสีย แก้อาการบิด ได้
• ประโยชน์ของมะนาวควบคุมความดัน มะนาวช่วยลดความเสี่ยงจากโรคความดันโลหิตสูง และความดันโลหิตต่ำ
• มะนาวช่วยช่วยขับปัสสาวะได้
• สรรพคุณของมะนาวช่วยล้างพิษ หลายคนอาจไม่ทราบว่าใบของมะนาวช่วยล้างพิษ ช่วยแก้โลหิตเป็นพิษได้
• เปลือกมะนาวช่วยแก้อาการวิงเวียน แก้อาเจียน เมารถ เมาเรือ
• เปลือกมะนาวแก้สังคัง และหูดได้
• เปลือกมะนาวช่วยให้ฟันขาว ลดคราบเหลืองและคราบหินปูนได้
• มะนาวช่วยลดความเสี่ยงของโรคนิ่วในไต
• มะนาวช่วยบำรุงเล็บ โดยมะนาวช่วยให้เล็บมือ และเล็บเท้าที่เหลืองอมเขียวแลดูอมชมพูมากขึ้น
• น้ำมะนาวช่วยบำรุงผิว โดยน้ำมะนาวมีส่วนช่วยให้ผิวที่ลอกเป็นคราบกลับมาชุ่มชื้น และแก้อาการคันตามผิวหนังได้
• น้ำมะนาวช่วยแก้แผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก ผิวหนังฟกช้ำได้
• กากมะนาวช่วยแก้ฝี แก้อาการบวมแดงที่ผิวหนัง
• มะนาวช่วยลดคราบสกปรกบนผ้า
• มะนาวช่วยดับกลิ่นอับชื้น
• มะนาวช่วยแก้พิษจากแมลง สัตว์กัดต่อย
• กลิ่นของมะนาวช่วยให้เจริญอาหาร นอกจากกลิ่นของมะนาวที่สดชื่นแล้ว ยังช่วยเจริญอาหารได้โดยที่คุณอาจยังไม่เคยรู
• มะนาวช่วยแก้อาการเสียงแหบได้
• ประโยชน์ของมะนาวช่วยแก้ลิ้นเป็นฝ้าได้ โดยการใช้ผ้าบางๆ หรือสำลีชุบน้ำมะนาว เช็ดบริเวณลิ้นที่เป็นฝ้าเช้า-เย็นหลังแปรงฟันเสร็จ
• มะนาวช่วยแก้เล็บขบได้
• น้ำมะนาวแก้สะอึกได้ โดยการบีบมะนาวใส่ช้อน (โต๊ะ) แล้วทานขณะที่สะอึก
• มะนาวมีสรรพคุณแก้เสียงแหบได้ โดยการจิบน้ำมะนาวอุ่นๆ (อาจผสมน้ำผึ้งลงไปด้วยเล็กน้อย) เพื่อช่วยให้เส้นเสียงใส สะอาดขึ้น
• มะนาวช่วยรักษาฝ้า กระได้ เพราะในน้ำมะนาวมีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ ช่วยผลัดเซลล์ผิวได้

คุณค่าทางโภชนาการของมะนาว

• ข้อมูลโภชนาการมะนาวปริมาณต่อ 100 g แคลอรี (kcal) 30
• ไขมันทั้งหมด 0.2 g
• ไขมันอิ่มตัว 0 g
• ไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อน 0.1 g
• ไขมันไม่อิ่มตัวเชิงเดี่ยว 0 g
• คอเลสเตอรอล 0 mg
• โซเดียม 2 mg
• โพแทสเซียม 102 mg
• คาร์โบไฮเดรต 11 g
• ใยอาหาร 2.8 g
• น้ำตาล 1.7 g
• โปรตีน 0.7 g
• วิตามินเอ 50 IU
• วิตามินซี 29.1 mg
• แคลเซียม 33 mg
• เหล็ก 0.6 mg
• วิตามินดี 0 IU
• วิตามินบี6 0 mg
• วิตามินบี12 0 µg
• แมกนีเซียม 6 mg

การแปรรูปของมะนาว

มะนาวสามารถนำมาแปรรูปได้หลากหลาย เช่น แปรรูปเป๋นเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพอย่าง น้ำผึ้งมะนาว เป็นต้น

เกษตรตำบล ศูนย์รวมความรู้การเกษตร ปลูกได้ ขายเป็น เน้นเกษตรอินทรีย์ เทคโนโลยีเกษตร กับมะนาว

References : www.bedo.or.th

รูปภาพจาก : pixabay.com, upload.wikimedia.org

เรียบเรียงข้อมูลโดย :  เกษตรตำบล.คอม