มะพูด ผลสุกมีรสหวานอมเปรี้ยว ใช้รับประทานเป็นผลไม้

มะพูด

ชื่ออื่นๆ : ไข่จระเข้, ตะพูด, ส้มปอง, ส้มม่วง (จันทบุรี) พะวาใบใหญ่ (จันทบุรี, ชลบุรี) ปะหูด (ภาคเหนือ) ปะหูด, มะหูด (ภาคอีสาน) จำพูด, มะพูด (ภาคกลาง) ตะพูด, พะวา, ประหูด, ประโหด, ประโฮด, มะนู (เขมร) ปะพูด

ต้นกำเนิด : เอเชียเขตร้อน

ชื่อสามัญ : Garcinia

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia dulcis (Roxb.) Kurz

ชื่อวงศ์ :  CLUSIACEAE หรือ GUTTIFERAE

ลักษณะของมะพูด

ต้น  ไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีความสูงของต้นประมาณ 7-10 เมตร (บ้างว่ามีความสูงประมาณ 15 เมตร) เรือนยอดเป็นกลมกลมหรือเป็นรูปไข่ เป็นทรงพุ่มแน่นทึบ ลำต้นตั้งตรง

ใบ  ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ลักษณะของใบเป็นรูปใบหอกหรือแกมรูปขอบขนาน โคนใบกว้างมนตัดตรง เว้าเล็กน้อยคล้ายกับรูปหัวใจและค่อย ๆ สอบเรียวเล็กไปที่ปลายใบ ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 8-12 เซนติเมตรและยาวประมาณ 15-25 เมตร แผ่นใบมักเป็นคลื่นเล็กน้อย เนื้อใบเหนียวและหนาคล้ายแผ่นหนัง หลังใบเรียบลื่นเป็นมัน สีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบมีขนละเอียด แต่บางครั้งก็เกลี้ยง เมื่อแห้งเป็นสีเหลืองอมสีเทา ส่วนก้านใบสั้นย่นขรุขระยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร และมีขนบาง ๆ ขึ้นปกคลุม

ดอก ออกดอกเป็นช่อ ช่อละประมาณ 3-5 ดอก โดยจะออกดอกตามซอกใบหรือตามแผลใบและตามกิ่งก้าน ดอกเป็นสีขาวอมเหลือง ดอกเป็นแบบแยกเพศอยู่ในต้นเดียวกัน ดอกมีกลีบดอก 5 กลีบซ้อนกันอยู่ ดอกมีลักษณะตูมเป็นรูปทรงกลม ส่วนกลีบดอกมีลักษณะเป็นรูปทรงกลม หนาและเป็นสีเหลืองอ่อน เมื่อดอกบานเต็มที่จะกว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร บานเป็นรูปถ้วยโถ โดยจะออกดอกในช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนพฤษภาคม

ผล ผลมีลักษณะเป็นรูปทรงกลมหรือเป็นรูปไข่ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-6 เซนติเมตร ผิวผลเรียบและเป็นมัน ผลอ่อนสีเขียว เมื่อสุกจะเป็นสีเหลืองสดอมสีส้ม เนื้อในผลเป็นสีเหลือง มีรสเปรี้ยวอมหวาน ภายในผลมีเมล็ดประมาณ 2-5 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปรี สีน้ำตาล โดยจะติดผลในช่วงประมาณเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายน

การขยายพันธุ์ของมะพูด

ใช้เมล็ดและการใช้กล้าปักชำ

ธาตุอาหารหลักที่มะพูดต้องการ

ประโยชน์ของมะพูด

ผลสุกมีรสหวานอมเปรี้ยว ใช้รับประทานเป็นผลไม้
ผลดิบมีรสเปรี้ยว ใช้แทนมะนาวในการทำแกงส้มกุ้งสดได้
ใบและเปลือกต้นใช้สกัดย้อมสีเส้นไหม โดยจะให้สีเหลืองคล้ายสีเหลืองของดอกบวบ ให้สีเหลืองสด หรือ สีน้ำตาล
ต้นมะพูดเป็นไม้ยืนต้นที่มีทรงพุ่มสวยงาม ใบและผลเด่น จึงใช้ปลูกเป็นไม้ประดับและปลูกเพื่อให้ร่มเงาได้ เช่น ปลูกในบริเวณศาลา ใกล้ทางเดิน ริมน้ำ ในสวนผลไม้

สรรพคุณทางยาของมะพูด

• ราก มีรสจืด เป็นยาแก้ไข้  แก้อาการร้อนใน ถอนพิษผิดสำแดง
• ผล (น้ำคั้นจากผล) ช่วยขับเสมหะ กัดเสมหะ แก้อาการเจ็บคอ แก้อาการไอ

คุณค่าทางโภชนาการของมะพูด

การแปรรูปของมะพูด

แปรรูปเป็นน้ำผลไม้และผลไม้กวน

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=11498&SystemType=BEDO
https://www.flickr.com