ราชพฤกษ์ ภาคเหนือ เรียก ลมแล้ง นิยมปลูกไว้เป็นต้นไม้ประดับ เป็นดอกไม้ประจำชาติไทย

ราชพฤกษ์

ชื่ออื่นๆ : ราชพฤกษ์ ชัยพฤกษ์ (ภาคกลาง) ลมแล้ง (ภาคเหนือ), ราชพฤกษ์ (ภาคใต้)กุเพยะ (กะเหรี่ยง-กาญจนบุรี) ปูโย ปีอยู เปอโซ แมะหล่าอยู่ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน) ลักเกลือ ลักเคย (กะเหรี่ยง) คูน

ต้นกำเนิด : เป็นพืชพื้นเมืองของเอเชียใต้ ตั้งแต่ทางตอนใต้ของปากีสถาน ไปจนถึงอินเดียว ศรีลังกา พม่าและไทย นอกจากนี้ดอกราชพฤกษ์ยังเป็นดอกไม้ประจำชาติไทยอีกด้วย

ชื่อสามัญ : Golden Shower, Indian Laburnum, Pudding-Pine Tree, Purging Cassia

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cassia fistula Linn

ชื่อวงศ์ : CAESALPINIACEAE

ลักษณะของราชพฤกษ์

ต้น ราชพฤกษ์เป็นไม้ยืนต้นสูงได้ถึง 15 เมตร เปลือกต้นสีเทา ผิวเรียบ

ใบ เป็นใบประกอบ ที่ปลายก้านใบเป็นคู่ ใบย่อยเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม เนื้อใบเกลี้ยงค่อนข้างบางหูใบมีขนาดเล็กและร่วงง่าย

ดอก ดอกออกเป็นช่อห้อยระย้าจากซอกใบ ช่อดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ มีแผ่นบางๆ ยาว 1-15 ซม.กลีบดอกมี 6 กลีบ สีเหลืองสดปลายมนเห็นเส้นลายชัดเจน

ผล เป็นฝักทรงกระบอกเปลือกนอกบางและแข็งเหมือนไม้ เรียบไม่มีขนยาว 20-60 ซม. มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.5-2 ซม. ภายในแบ่งเป็นช่องๆ มีเมล็ดรูปรีแบนสีน้ำตาลจำนวนมาก

การขยายพันธุ์ของราชพฤกษ์

ใช้เมล็ด/การปลูก เพาะเมล็ดให้ได้ต้นกล้าสูง 30-50 ซม. ขุดหลุมกว้างและลึก 50-70 ซม. ตากดินไว้ 10-15 วันใช้ปุ๋ยคอกรองก้นหลุมนำต้นกล้าลงปลูก กลบดินให้แน่น รดน้ำให้ชุ่ม ปลูกง่าย ไม่ช้าก็จะตั้งตัวได้

ธาตุอาหารหลักที่ราชพฤกษ์ต้องการ

–

ประโยชน์ของราชพฤกษ์

• นิยมปลูกไว้เป็นต้นไม้ประดับตามสถานที่ต่าง ๆ เช่น สถานที่ราชการ บริเวณริมถนนข้างทาง และสถานที่อื่นๆ
• เปลือก เนื้อไม้ ผล ให้สีเหลือง ใช้ย้อมไหมและฝ้าย
• เนื้อไม้ สีแดงแกมเหลือง แข็ง ทนทาน ใช้ทำเสา ล้อเกวียน คันไถ
• ต้นราชพฤกษ์กับความเชื่อ ต้นราชพฤกษ์เป็นไม้มงคลนามที่คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดที่ปลูกต้นราชพฤกษ์ไว้เป็นไม้ประจำบ้านจะช่วยให้มีเกียรติและศักดิ์ศรี สาเหตุเพราะคนให้การยอมรับว่าต้นราชพฤกษ์เป็นไม้ที่มีคุณค่าสูงและยังเป็นสัญลักษณ์ของประเทศไทยอีกด้วย และยังเชื่อว่าจะทำให้ผู้อยู่อาศัยนั้นเจริญรุ่งเรือง โดยจะนิยมปลูกต้นราชพฤกษ์ในวันเสาร์และปลูกไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของบ้าน (อาจเป็นเพราะทิศดังกล่าวได้รับแสงแดดจัดในช่วงตอนบ่าย เลยปลูกไว้เพื่อช่วยลดความร้อนภายในบ้านและช่วยประหยัดพลังงาน)

สรรพคุณทางยาของราชพฤกษ์

• ใบอ่อน รสเมา แก้กลาก
• ราก ฝนทาแก้กลากและเป็นยาระบาย
• รากและแก่น เป็นยาขับพยาธิ
• เปลือกและใบ บดผสมกันใช้ทาฝีเม็ด ผื่นตามร่างกาย
• ใบ ต้มรัประทานเป็นยาระบาย ฆ่าพยาธิ
• ฝัก รสหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย มีกลิ่นเหม็นเอียน เย็นจัด ไม่มีพิษสรรพคุณใช้ขับเสมหะ ขับพยาธิ แก้เด็กเป็นตานขโมย เป็นยาถ่ายและแก้ไข้มาลาเรีย
• เนื้อในฝัก รสหวานเอียน ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ ยาระบาย แก้ไข้มาลาเรีย แก้ปวดข้อ
• เมล็ดเป็นยาระบายและทำให้อาเจียน
• ดอก รสขมเปรี้ยว เป็นยาถ่ายแก้โรคเกี่ยวกับกระเพาะอาหารและแผลเรื้อรัง

ข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ เนื้อในฝักคูนมีสารประเภท Anthraqinones หลายตัว เช่น Aloin, Rhein, Sennoside A, B และยังมี Organic acid สาร Anthraquinone ทำให้เนื้อฝักคูนมีฤทธิ์เป็นยาระบายได้ โดยมีฤทธิ์ไปกระตุ้นการบีบตัวของลำไส้ เหมาะสำหรับผู้ที่ท้องผูกเป็นประจำ

คุณค่าทางโภชนาการของราชพฤกษ์

–

การแปรรูปของราชพฤกษ์

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=9370&SystemType=BEDO
www.th.wikipedia.org
www.dnp.go.th
www.suanluangrama9.or.th
www.forest.go.th
www.flickr.com