ลักษณะประจำวงศ์
ไม้ล้มลุก อายุหลายปี มีเหง้าหรือหัวใต้ดิน ใบออกจากโคนต้น โคนใบแผ่ออกเป็นกาบหุ้มโคนต้น ใบเรียงระบาบเดียวกัน เส้นแขนงใบเรียงขนานกัน ตามความยาวของใบ เส้นกลางใบไม่ชัด ดอกออกเป็นช่อมีก้านดอกโดด ช่อดอกแบบช่อกระจุก หรือคล้ายช่อซี่ร่ม โผล่เหนือดิน มีดอกเดียวหรือหลายดอก ใบประดับ 1 ใบ ดอกสมบูรณ์เพศ สมมาตรตามรัศมีหรือสมมาตรด้านข้าง วงกลีบรวม 6 กลีบ เรียง 2 วงๆ ละ 3 กลีบ กลีบบนขนาดใหญ่สุดคล้ายหมวก กลีบล่าง 3 กลีบ ขนาดเล็ก มีสีตัดกันชัดเจน เกสรผู้ 3 อัน ติดที่โคนกลีบ ก้านชูอับเรณูคล้ายเส้นด้าน ก้านชูอับเรณูติดกับเรณูที่โคน อับเรณูมี 2 พู รังไข่ใต้วงกลีบมี 3 ช่อง ออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมียคล้ายเส้นด้าย ยอดเกสรเพศเมียแยกเป็น 3 แฉก ผลแห้งแตกกลางพู
ลักษณะเด่นของวงศ์
วงศ์ของพืช ว่านแม่ยับ เป็นไม้ล้มลุก มีเหง้าหรือมีหัวใต้ดิน ใบแคบ เรียงระนาบเดียว ออกจากโคนต้น โคนใบแผ่ออกเป็นกาบหุ้มโคนต้น ดอกสมบูรณ์เพศ กลีบรวมมี 6 กลีบ กลีบบนใหญ่สุดคล้ายหมวก เกสรเพศผู้ 3 อัน รังไข่ใต้วงกลีบ มี 3 ช่อง
การกระจายพันธุ์
ส่วนใหญ่พบขี้นในเขตอบอุ่นหรือกึ่งเขตร้อน ทั่วโลกมี 75 สกุล 1800 ชนิด ประเทศไทยมี 1 สกุล 1 ชนิด
- สกุล Iris คือ ว่านแม่ยับ Iris colletii Hook.f. เป็นไม้พื้นล่างในป่าสนเขาและทุ่งหญ้าชายป่า พบในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่และเชียงราย
- สกุล Gladiolus เป็นไม้ประดับตัดดอกที่สำคัญทางเศรษฐกิน คือ แกลดิโอลัส Gladiolus dalenii Van Geel
สามารถติดตามความรู้เเกี่ยวกับการเกษตร เพิ่มเติมได้ที่ เกษตรตำบล.คอม
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : www.dnp.go.th
ภาพประกอบ : www.flickr.com
วงศ์ว่านแม่ยับ IRIDACEAE ไม้ล้มลุกมีเหง้าหรือมีหัวใต้ดิน พบในจังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่และเชียงราย