วงศ์มะดูกและสกุลมะดูก CELASTRACEAE

ลักษณะประจำวงศ์

วงศ์มะดูก CELASTRACEAE ลักษณะวงศ์เป็นไม้ต้น หรือไม้พุ่ม หูใบเล็ก หลุดร่วงง่าย ใบ เดี่ยว ติดเวียนสลับ หรือตรงข้าม ขอบใบจักซี่ฟัน ดอก สมบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลีบ กลีบดอกแยกจากกัน มีจานฐานดอกชัดเจน เกสรเพศผู้มี 4-5 อัน ติดตรงข้าม กลีบเลี้ยง รังไข่ติดเหนือวงกลีบ รังไข่มี 2-5 ช่อง พลาเซนตารอบแกนร่วม ผลเป็นแบบผลแห้งแตก เมล็ดมีเนื้อ

ดอกกำแพงเจ็ดชั้น
ดอกกำแพงเจ็ดชั้น ดอกสีเขียวอมเหลือง

ลักษณะเด่นของวงศ์

พืชวงศ์มะดูก CELASTRACEAE เป็นใบแห้งมีสีเขียวอมเทาจาง ๆ ขอบใบจักซี่ฟัน ดอกเล็กสีออกเขียว ผลแห้งแตก เมล็ดมีเนื้อสีแดงหรือสีส้มสด

วงศ์ใกล้เคียง-ลักษณะที่แตกต่าง

  • Aquifoliaceae – ไม่มีจานฐานดอก ยอดเกสรเพศเมียกว้าง ไม่มีก้านเกสร ผลมเนื้อเมล็ดแข็ง 3 เมล็ดหรือมากกว่า
  • Flacourtiaceae – ใบติดเวียนสลับ รังไข่มี 1 ช่อง พลาเซนตาตามแนวตะเข็บ
  • Rhamnaceae – ใบพบน้อยที่ติดตรงข้าม เกสรเพศผู้ติดตรงข้ามกับกลีบดอก

การกระจายพันธุ์

สกุลมะดูกพบในเขตร้อนทั่วไป บางชนิดกระจายไปถึงเขตอบอุ่น ในประเทศไทยมี 12 สกุล

  • สกุล Bhesa โคนก้านใบคล้ายนวม เส้นใบย่อยเป็นแบบขั้นบันได ได้แก่ หูยาน Bhesa indica (Bedd.) Ding Hou
  • สกุล Celastrus ไม้พุ่มรอเลื้อย ใบติดสลับ ผลแห้งแตก มักมีสีออกเหลือง เมื่อแก่ แตกออกเป็น 3-5 เสี่ยง ได้แก่ กระทงลาย Celastrus monospermoides Loes.
  • สกุล Euonymous ไม้พุ่มหรือไม้ต้น ใบติดตรงข้าม  ผลแก่แตกเป็น 3-5 เสี่ยง มีกระจายทั่วไป พบตามที่ราบหรือป่าดิบเขาชื้น ได้แก่ กระจับนก Euonymous cochinchinensis Pierre
  • สกุล Lophopetalum ไม้ต้นในป่าพรุ มีรากหายใจ เมล็ดมีปีก ได้แก่ สองสลึง Lophopetalum duperreanum Pierre
  • สกุล Mayteneus ไม้พุ่มตั้งตรง ใบติดสลับ ดอกออกตามงามใบ รังไข่มี 3-4 ช่อง ได้แก่ หนามแดง Mayteneus marcanii Ding Hou
  • สกุล Siphonodon ไม้ต้น รังไข่มีหลายช่อง  ได้แก่ มะดูก Siphonodon celastrineus Griff.
กระทงลาย
กระทงลาย ไม้พุ่มเลื้อย ดอกออกเป็นช่อ
ดอกกระจับนก
ดอกกระจับนก ดอกสีเหลืองถึงชมพูแดง ออกเป็นช่อตามซอกใบ

ประโยชน์

ผลและเมล็ดของพืชวงศ์นี้หลายชนิด เป็นอาหารของนกและสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิด

สามารถติดตามความรู้เเกี่ยวกับการเกษตร เพิ่มเติมได้ที่ เกษตรตำบล.คอม

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : www.dnp.go.th
ภาพประกอบ : www.flickr.com

2 Comments

Add a Comment