เทคนิคการปลูกมะนาวนอกฤดู

เทคนิคการผลิตมะนาวนอกฤดู (ฤดูแล้ง) ในวงบ่อซีเมนต์

การปลูกมะนาวนอกฤดูเหมาะสำหรับเกษตรกรที่มีพื้นที่จำกัดดินปลูกพืชอื่นๆไม่เหมาะสม ผู้ที่สนใจสามารถทำเป็นอาชีพเสริมได้ดีโดยเฉพาะช่วงเดือนกุมภาพันธ์-เมษายน มะนาวจะมีราคาสูงทุกปีประมาณผลละ 2-7 บาท

การปลูกมะนาวในวงบ่อซีเมนต์ สามารถบังคับให้ออกดอกติดผลตามวันเวลาที่เราต้องการได้ 100%  ผลผลิตประมาณ 250 -1,000 ผลต่อต้น ขึ้นอยู่กับ พันธุ์ อายุต้นและการปฏิบัติดูแลรักษา ซึ่งมีขั้นตอนและวิธีการผลิตดังนี้

การคัดเลือกพันธุ์

มะนาวในวงบ่อซีเมนต์ใช้ได้ทุกพันธุ์ แต่ที่สำคัญต้องเป็นพันธุ์ ที่ต้องการของตลาด มีการออกดอก ติดผลง่ายให้ผลดก ผลขนาดใหญ่เปลือกบาง น้ำมาก กลิ่นหอม และทนทานต่อโรคแมลง พันธุ์ที่ตลาดนิยมได้แก่ พันธุ์แป้นรำไพ แป้นจริยา พิจิตร1 และตาฮิติเป็นต้น พันธุ์พิจิตร 1และพันธุ์ตาฮิติ เป็นมะนาวที่ทนทานต่อโรคแคงเกอร์ที่ผล ใบและลำต้นดีกว่าทุกพันธุ์

การเตรียมวงบ่อซีเมนต์

ควรใช้วงบ่อซีเมนต์ที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 80-100 ซม.สูง40-60 ซม. ที่ก้นบ่อควรมีฝาซีเมนต์ขนาด 80-100 ซม. เพื่อป้องกันไม่ให้รากมะนาวหยั่งลงดินนอกก้นบ่อ

การวางบ่อซีเมนต์

เพื่อความสะดวกในการปฏิบัติงานควรวางวงบ่อเป็นแถว พื้นที่จำกัดควรวางแถวเดี่ยวระยะ 2 x 2เมตร หรือ 2 x 3 เมตร แต่ถ้ามีพื้นที่เพียงพอ ควรวางวงบ่อแบบแถวคู่ 3 x 3เมตร แต่ละคู่ห่างกัน 4 เมตร

การเตรียมดินปลูก

ดินที่ใช้ปลูกควรเป็นดินชั้นบนที่มีลักษณะเป็นดินร่วน มีความอุดมสมบูรณ์สูง โดยใช้อัตราส่วน ดินร่วน : ปุ๋ยคอก/ปุ๋ยหมัก : แกลบดำ อัตรา 3 : 2 : 1 หรือ ดินร่วน : ปุ๋ยคอก : ปุ๋ยหมัก : แกลบดำ อัตรา 3 : 1 : 1 : 1 ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากันแล้วตักใส่วงบ่อ และกดดินหรือขึ้นเหยียบดิน โดยเฉพาะบริเวณขอบบ่อด้านล่างให้แน่น พูนดินสูงจากปากบ่อ 20-30 ซม. เผื่อดินยุบตัวภายหลัง

การปลูกมะนาว

นำต้นพันธุ์มะนาวจากต้นกิ่งตอน ต้นปักชำหรือต่อยอดที่สมบูรณ์แข็งแรงดีมาปลูกตรงกลางวงบ่อ โดยขุดหลุมเล็กน้อย รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรา 100-150 กรัม/หลุม ใช้มีดกรีดก้นถุงพลาสติกสีดำโดยรอบแล้วนำต้นมะนาวไปวางในหลุม กลบดินเล็กน้อย ใช้มีดกรีดถุงพลาสติกที่เหลือออก กลบดินแล้วกดดินให้แน่นใช้ไม้ไผ่ปักหลักกันลมโยกแล้วรดน้ำให้ชุ่ม

การดูแลรักษา

1. การให้น้ำ ใช้สายยางรดน้ำหรือต่อระบบน้ำแบบมินิสปริงเกอร์รดน้ำ 1-2 วัน/ครั้ง หรือวันละ 1 ครั้งเฉพาะตอนเช้า
2. การใส่ปุ๋ย  หลังจากปลูกมะนาวได้ 1 เดือน โดยใส่ปุ๋ยเคมีเพื่อเร่ง การเจริญเติบโต โดยปุ๋ย 15-15-15 หรือ 16-16-16 + ปุ๋ยยูเรียเล็กน้อย อัตรา 100-150 กรัมหรือครึ่งกำมือต่อต้น ใส่เดือนละครั้งในระยะบังคับ ให้ออกดอกควรใส่ปุ๋ยสูตร 12-24-12 หรือใส่ปุ๋ยที่มีตัวกลางสูงอัตรา 100-150 กรัมต่อต้น
3. การคลุมโคนต้น  หลังจากปลูกแล้วควรใช้เศษฟางข้าว หญ้าแห้ง แกลบดิบ กาบมะพร้าว ฯลฯ คลุมโคนต้น เพื่อรักษาความชุ่มชื้นและคลุมวัชพืชในวงบ่อ
4.  การตัดแต่งกิ่ง  ถ้าต้นมะนาวสมบูรณ์ดี มะนาวจะแตกกิ่งเล็ก ๆ จำนวนมากควรตัดกิ่งที่ไม่เป็นระเบียบกิ่งที่ซ้อนกัน กิ่งที่อยู่ด้านล่างของต้น รวมทั้งกิ่งที่เป็นโรคและแมลงทำลายออก เหลือกิ่งหลักๆ กระจายไปทั่วต้นไม่ควรหนักไปทางทิศใดทิศหนึ่งมากเกินไป เมื่อมะนาวติดผลกิ่งอาจหักหรือต้นโค่นล้มได้
5. การค้ำกิ่ง  มะนาวที่ปลูกในวงบ่อ มีการกระจายรากจำกัด ในพื้นที่ที่มีลมแรงเมื่อมะนาวติดผลดกมาก กิ่งอาจหักหรือโค่นล้มได้ ควรป้องกันโดยใช้ไม้ไผ่ค้ำยันกิ่งและลำต้นมะนาวแบบนั่งร้านสี่เหลี่ยม หรือปักเป็นกระโจมสามเหลี่ยม ให้มะนาวทุกต้น
6.  การเพิ่มดินปลูก  หลังการเก็บเกี่ยวผลผลิตและการตัดแต่งมะนาวแต่ละปีควรนำดินร่วนผสมปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกอัตราส่วน  ดินร่วน 2  ส่วน  ปุ๋ยหมัก  1  ส่วนขี้เถ้าแกลบดำ 1 ส่วน หรือดินร่วน 2 ส่วน   ปุ๋ยหมัก 1 ส่วน  ผสมปุ๋ยเคมี  15-15-15 อัตรา  100-150  กรัมผสมให้เข้ากันดีแล้ว  นำมาใส่เพิ่มในวงบ่อให้เต็มปากบ่อมีลักษณะสูงขึ้นเล็กน้อย

โรคและแมลงกับแนวทางป้องกัน

โรคที่สำคัญ

1. โรคแคงเกอร์  เกิดจากเชื้อแบคทีเรียป้องกันกำจัดโดยการใช้พันธุ์ทนทานมากปลูกเช่นพันธุ์พิจิตร 1 พันธุ์ตาฮิติ ตัดแต่งกิ่ง ใบและผลที่เป็นโรคไปเผาทำลาย และพ่นสารเคมี เช่น สารแคงเกอร์เอ็กซ์
2. โรครากและโคนเน่า   เกิดจากเชื้อราไฟทอฟทอร่า  ป้องกันกำจัดโดยไม่ปลูกมะนาวลึกเกินไป   ไม่นำปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักสดที่ยังไม่สลายตัวดีมาเป็นวัสดุปลูก ใช้สารเมทาแลคซิลละลายน้ำรดบริเวณโคนต้นที่เป็นโรค
3. โรคอื่น ๆ ได้แก่ โรคยางไหล  โรคใบแก้ว  โรคทริสเทซ่า และโรคราดำป้องกันกำจัดเช่นเดียวกับพืชสกุลส้มทั่วไป

แมลงที่สำคัญ

1. หนอนชอนใบการป้องกันกำจัด ควรตัดแต่งยอดอ่อนใบอ่อนที่มีไข่หรือหนอนไปเผาทำลายหรือพ่นสารเคมี ได้แก่สารคาร์บาริล หรือสารคาร์โบซัลแฟน
2. เพลี้ยไฟ  การป้องกันกำจัด พ่นสารเคมีคาร์โบซัลแฟน หรือ อิมิดาโคลฟริด
3. ไรแดง  การป้องกันกำจัด พ่นกำมะถันผงชนิดละลายน้ำในช่วงตอนเช้าหรือเย็นหรือพ่นด้วยสารไดโคฟอล เช่น เคลเทน เป็นต้น เพื่อรักษาผิวไม่ให้ขรุขระหรือกระด้างไม่น่ารับประทาน
4. ไรแดง  การป้องกันกำจัด พ่นกำมะถันผงชนิดละลายน้ำในช่วงตอนเช้าหรือเย็นหรือพ่นด้วยสารไดโคฟอล เช่น เคลเทน เป็นต้น เพื่อรักษาผิวไม่ให้ขรุขระหรือกระด้างไม่น่ารับประทาน

การบังคับต้นมะนาวให้ออกดอกติดผลนอกฤดูกำจัด

การบังคับต้นมะนาวในวงบ่อให้ออกดอกติดผลนอกฤดู ต้นมะนาวที่จะบังคับให้ออกผลนอกฤดูนั้น ควรมีอายุอย่างน้อย 8 เดือนขึ้นไป ส่วนมะนาวที่มีอายุมากกว่า 1 ปี และเคยออกดอกติดผลแล้ว ช่วงเดือน พฤษภาคม-สิงหาคม ควรเด็ดดอก และผลมะนาวในฤดูออกให้หมดช่วงเดือน สิงหาคม-กันยายน ส่วนใหญ่จะมีฝนตกอยู่ควรงดการรดน้ำ พอถึงช่วงปลายเดือนสิงหาคมหรือต้นเดือนกันยายน ให้นำผ้าพลาสติกที่กันฝน ขนาดกว้าง 1-1.5 เมตร ยาว 1.5-2 เมตร มาคลุมรอบวงบ่อไว้ โดยให้ชายด้านหนึ่งมัดติดกับโคนต้นมะนาว ให้สูงจากพื้นดินปากบ่อ 20-30 ซม. คลุมไว้ประมาณ 10-15 วัน สังเกตใบมะนาวมีอาการเริ่มเหี่ยว ใบสลด อาจมีใบร่วงบ้างหรือเหี่ยวประมาณ 75-80% ให้นำผ้าพลาสติกออกแล้วให้น้ำพร้อมปุ๋ยสูตร 12-24-12 อัตรา 100-150 กรัม ซึ่งถ้าต้นมะนาวสมบูรณ์ดี หลังจากให้น้ำและปุ๋ย 2 สัปดาห์ ต้นมะนาวจะผลิตาดอกหรือแตกใบอ่อนพร้อมออกดอกช่วงนี้ต้องหมั่นดูแลรักษาไม่ให้ศัตรูมาทำลายมะนาว โดยเฉพาะเพลี้ยไฟ ไรแดง และหนอนชอนใบเป็นต้น

การเก็บเกี่ยว

หลังจากมะนาวออกดอก ติดผลได้ 4-5 เดือน ก็สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตสู่ตลาดได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์และช่วงเดือนที่บังคับ ไม่ควรปล่อยผลมะนาวที่แก่แล้วอยู่บนต้นนาน ๆ เป็นการสิ้นเปลืองอาหารมาเลี้ยงผล อาจทำให้ต้นทรุดโทรมได้

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http ://www.spkphusing.org
ภาพประกอบ : https ://ppi.psu.ac.th , https://www.flickr.com