ลำไย เนื้อมีสีขาวขุ่น รสหอมหวาน

ลำไย

ชื่ออื่นๆ : บ่าลำไย (ภาษาพื้นบ้านภาคเหนือ)

ต้นกำเนิด : เขตร้อนและกึ่งร้อนของเอเชีย

ชื่อสามัญ : ลำไย

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dimocarpus longan

ชื่อวงศ์ : Sapindaceae

ลักษณะของลำไย

ต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ สูง 9 – 12 เมตร เรือนยอดกลมและเป็นพุ่มทึบเปลือกขรุขระ สีน้ำตาลหรือสีเทา กิ่งค่อนข้างเปราะ เนื้อไม้ มีสีแดงและแข็ง

ใบ เป็นใบประกอบ มีใบย่อย 2 – 5 คู่ ออกตรงข้ามหรือสลับกัน รูปร่างใบเรียวยาว สีเขียวเข้มเป็นมัน ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย

ดอก ดอกเป็นช่อแบบพานิเคิล (panicle) มีขนาดเล็ก ดอกเกิดที่ปลายยอด ดอกมีสีครีมหรือขาวปนเหลือง เป็นดอกสมบูรณ์ เพศในช่อดอกเดียว กัน และมีดอกเพศผู้ดอกเพศเมีย ออกดอกเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม

ผล ผลมีรูปร่างค่อนข้างกลม เปลือกบางสีน้ำตาลอ่อน เนื้อมีสีขาวขุ่น รสหอมหวาน ให้ผลในช่วงเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม

เมล็ด เมล็ด ผลหนึ่งๆ มีเมล็ดเดียว รูปร่างกลม สีดำเข้มเป็นมัน ด้านบนของเมล็ดมีเนื้อเยื่อติดเป็นวงขาว ๆ ทำให้มีลักษณะคล้ายลูกตา

ดอกลำไย ออกเป็นช่อ ดอกมีสีครีมหรือขาวปนเหลือง

การขยายพันธุ์ของลำไย

การเพาะเมล็ด

พันธุ์ลำไย
ลำไยปลูกในหลายประเทศที่สำคัญคือประเทศจีนมีการปลูกลำไยถึง 26 พันธุ์ คือพันธุ์ที่ปลูกในมณฑล กวางตุ้ง 12 สายพันธุ์ปลูกในประเทศไต้หวันอีก 15 สายพันธุ์ปลูกในสหรัฐอเมริกามี 1 สายพันธุ์คือ พันธุ์โคฮาลาพันธุ์ลำไยในประเทศไทย จำแนกออกตามลักษณะผลเนื้อเมล็ดและรสชาติแบ่งได้ 5 พวก คือ

ลำไยกะโหลก เป็นพันธุ์ลำไยที่ให้ผลขนาดใหญ่มีเนื้อหนารสหวานมีหลายสายพันธุ์ คือ

– สีชมพู ผลใหญ่ เนื้อหนา เมล็ดเล็ก เนื้อมีสีชมพูเรื่อๆ รสดีมากที่สุด
– ตลับนาค ผลใหญ่ เนื้อหนา เมล็ดเล็ก หวานกรอบแห้ง เปลือกบาง
– เบี้ยวเขียว หรืออีเขียว ผลใหญ่กลมเบี้ยว เนื้อหนา เมล็ดเล็ก หวานกรอบ เนื้อล่อน
– อีดอ ผลขนาดปานกลาง เมล็ดเล็ก รสหวาน แบ่งเป็น 2 ชนิดคือ อีดอยอดแดง ใบอ่อนมีสีแดงกับอีดอยอดเขียว ใบอ่อนมีสีเขียว
– อีแดง สีเปลือกของผลค่อนข้างแดง เป็นพันธุ์กลาง กิ่งเปราะหักง่าย ผลกลมใหญ่เมล็ดใหญ่ รสหวานแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คืออีแดงเปลือกหนา มีใบป้อมใหญ่ผลใหญ่ กับอีแดงเปลือกบาง ใบยาวผลเล็กกว่าอีแดงเปลือกหนา
– อีดำ ผลใหญ่ ใบดำ เนื้อหนา เมล็ดเล็ก หวานกรอบ แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ อีแห้วยอดแดง เมล็ดปานกลาง อีแห้วยอดขาว ผลกลมใหญ่ หัวเบี้ยว เนื้อกรอบ ไม่หวาน
ลำไยกระดูก เป็นพันธุ์พื้นเมือง ทรงพุ่มกว้างใบหนาทึบ ผลเล็กมีน้ำมาก เนื้อน้อยไม่หวาน มีน้ำตาลประมาณ 13.75% ขึ้นได้ทั่วไปปลูกง่าย เหลือให้เห็นน้อย เพราะไม่นิยมปลูก ไม่มีราคา
ลำไยธรรมดา ผลปานกลาง เนื้อหนากว่าลำไยพันธุ์กระดูก เนื้อกรอบบางมีน้ำมาก ให้ผลดก
ลำไยสายน้ำผึ้ง ลักษณะคล้ายลำไยธรรมดา แต่เนื้อมีสีเหลืองอ่อน เนื้อมีรสดี หอมกรอบ เมล็ดเล็ก
ลำไยเถาหรือลำไยเครือ เป็นไม้ต้นรอเลื้อย ลำต้นไม่มีแก่นจึงพันเข้ากับรั้วหรือหลัก ผลเล็กและเมล็ดโตกว่าลำไยบ้าน เนื้อหุ้มเมล็ดบาง

ธาตุอาหารหลักที่ลำไยต้องการ

ประโยชน์ของลำไย

ผลสดนำมารับประทาน
ลำไยทำเป็นอาหารหวาน เช่น ข้าวเหนียวเปียกลำไย วุ้นลำไย ลำไยลอยแก้ว น้ำลำไย
ลำต้นใช้ทำเครื่องเรือนตกแต่งบ้าน ลำต้นมีขนาดใหญ่ สูงประมาณ 30-40 ฟุต เนื้อไม้มีสีแดงและแข็ง
นิยมปลูกไว้ประดับมากกว่าปลูกไว้รับประทาน ชอบขึ้นตามป่าเขา

สรรพคุณทางยาของลำไย

เปลือกของต้นมีสีน้ำตาลอ่อนหรือเทาและมีรสฝาดใช้ต้มเป็นยาหม้อแก้ท้องร่วง
ลำไยตากแห้งสามารถทำเป็นชาชงดื่ม เป็นยาบำรุงกำลังช่วยให้หลับสบายเจริญอาหาร แต่ถ้ากินลำไยมากเกินไปจะเกิดอาการร้อนใน แผลในปาก หรือตาแฉะได้ ในตำรายาจีนเรียกกุ้ยหยวน (ภาษาจีนกลาง) หรือ กุ้ยอี้ (ภาษาจีนแต้จิ๋ว) ใช้เป็นยาบำรุงเลือด กล่อมประสาท

คุณค่าทางโภชนาการของลำไย

ลำไยสดทั่วไปประกอบด้วย
– น้ำ    81.1 %
– คาร์โบไฮเดรต     16.98 %
– โปรตีน    0.97 %
– เถ้า     0.56 %
– กาก    0.28 %
– ไขมัน    0.11 %
ในลำไยสด 100 กรัม จะมีค่าความร้อน   72.8 แคลอรี
– มีวิตามิน   69.2   มิลลิกรัม
– แคลเซียม   57   มิลลิกรัม
– ฟอสฟอรัส   35.17   มิลลิกรัม
– ธาตุเหล็ก   0.35   มิลลิกรัม

การแปรรูปของลำไย

ลำไยแปรรูปบรรจุกระป๋องหรือตากแห้ง ผลลำใยอบแห้ง ต้มน้ำดื่ม เป็นต้น

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=10004&SystemType=BEDO
www.flickr.com