ลักษณะประจำวงศ์
วงศ์บอระเพ็ด MENISPERMACEAE ลักษณะวงศ์เป็นไม้เถา มีน้อยที่เป็นไม้ต้นหรือไม้พุ่ม ใบเดี่ยวเรียงสลับ มักมีรสขม แผ่นใบ บางครั้ง แบบก้นปิด มักมีเส้นใบหลัก 3-7 เส้นจากโคนใบ ช่อดอกแบบกระจะกระจุก หรือแบบซี่ร่ม บาง ครั้งแยกแขนง ออกตามง่ามใบ เหนือง่ามใบ ลำต้นและกิ่งไร้ใบ มีน้อยที่ออกปลายกิ่งดอก แยกเพศ มีจำนวนกลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสร เพศผู้รังไข่ และเกสรเพศเมียหลายรูปแบบ และจำนวนไม่แน่นอน แต่ส่วนใหญ่จะมี กลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 6 กลีบ เรียงอย่างละ 2 ชั้นๆ ละ 3 กลีบ ดอกเพศผู้มีเกสร เพศผู้ 6 อัน บางครั้งมีมาก ก้านชูอับเรณู มักเชื่อมติดกัน ดอกเพศเมีย บางครั้งมีเกสร เพศผู้ฝ่อรังไข่อยู่เหนือฐานดอก 1-3 อัน หรือมากกว่าแต่ละอันมี 1 ช่องแต่ละช่องมีไข่อ่อน 1-2 หน่วยผลสด มักมี 1 เมล็ดเมล็ดโค้งรูปเกือกม้า
วงศ์ใกล้เคียง-ลักษณะที่แตกต่าง
- Ranunculaceae ผลแห้ง เมล็ดล่อน คาร์เพล 2ถึงจำนวนมาก กลีบดอกบานเด่น หรือถ้าไม่มี กลีบดอกจะมีกลีบเลี้ยงคล้ายกลีบดอก
การกระจายพันธุ์
สกุลของวงศ์บอระเพ็ด MENISPERMACEAE พบในเขตร้อนทั่วไป ในป่าดิบชื้น ในประเทศไทยมี 22 สกุล เช่น
- สกุล Cissampelos เช่น กรุงเขมาหรือก้นปิด Cissampelos pareira L. var. hirsuta (Buch. ex DC.) Forman ก้นปิดขน Cissampelos hispida Forman
- สกุล Stephania เช่น สบู่เลือด Stephania pierrei Diels บัวเครือ Stephania brevipes Craib
- สกุล Tinospora เช่น บอระเพ็ด Tinospora crispa (L.) Miers ex Hook.f. & Thomson ชิงช้าชาลี Tinospora baenzigeri Forman
สามารถติดตามความรู้เเกี่ยวกับการเกษตร เพิ่มเติมได้ที่ เกษตรตำบล.คอม
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : www.waa.inter.nstda.or.th, www.dnp.go.th
ภาพประกอบ : www.flickr.com
วงศ์บอระเพ็ด พืชวงศ์นี้ ได้แก่ ขมิ้นฤาษี ย่านแมงมุม ขมิ้นเครือ บอระเพ็ด ย่านาง เป็นต้น