ต้นยอ มะตาเสือ เป็นอาหารและสมุนไพรรักษาโรค

ต้นยอ

ชื่ออื่นๆ : ยอ, แยใหญ่ (แม่ฮ่องสอน), ตาเสือมะตาเสือ (ภาคเหนือ), ยอบ้าน (ภาคกลาง) 

ต้นกำเนิด : อินเดีย ถึงตอนใต้ของจีน

ชื่อสามัญ : Great morinda, Tahitian noni, Indian mulberry, Beach mulberry

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Morinda citrifolia L.

ชื่อวงศ์ : RUBIACEAE

ลักษณะของต้นยอ

ต้น เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูงประมาณ 2 – 6 เมตร แตกกิ่งก้านสาขาไม่มากนัก เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลเทา แตกเป็นสะเก็ดแล้วหลุด กิ่งอ่อนเป็นรูปสี่เหลี่ยม

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกใบตรงข้ามกันเป็นคู่ตามข้อต้น ลักษณะใบรูปรี ปลายใบเป็นติ่งแหลม ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย โคนใบสอบเรียว แผ่นใบหนาสีเขียวเข้มเป็นมัน เส้นกลางใบและเส้นแขนงใบสีเขียวอ่อนปนขาว มองเห็นชัดเจน ก้านใบสั้นเป็นรูปสี่เหลี่ยม

ดอก ออกดอกเป็นช่อแบบช่อกระจุก ตามซอกใบ ดอกมีขนาดเล็กแบบสมมาตรตามรัศมี เป็นรูปดอกเข็ม มีกลีบดอก 5 กลีบ สีขาว โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปท่อ มีกลิ่นหอม

ผล เป็นผลรวม คือผลที่เกิดจากช่อดอกซึ่งเบียดกันแน่น ลักษณะรูปทรงกลมหรือรี มีตาหรือตุ่มรอบๆ ผล ผลอ่อนมีสีเขียว พอแก่จะมีสีเหลืองหรือขาวนวล มีกลิ่นฉุน

เมล็ด มีเมล็ดสีน้ำตาลไหม้ จำนวนมาก

การขยายพันธุ์ของต้นยอ

ใช้เมล็ด

ธาตุอาหารหลักที่ต้นยอต้องการ

ประโยชน์ของต้นยอ

ส่วนใหญ่สามารถใช้ได้ทั้ง ใบ ราก ผล

• ลูกยอสุก รับประทานโดยนำมาจิ้มกับพริกกับเกลือหรือเอามาสับเอาแต่เนื้อกวนกับน้ำตาล ใบยอใช้รองห่อหมก แกงอ่อมใบยอ แกงเผ็ดปลาขมิ้นใบยอ ผักลวกจิ้มน้ำพริก
• ราก ใช้ย้อมสีให้สีแดงหรือสีน้ำตาลอ่อน เปลือกให้สีแดง เนื้อในเปลือกสีเหลืองใช้ย้อมสีผ้าบาติก ในฮาวาย สกัดสีเหลืองจากรากยอใช้ย้อมผ้า มีการสกัดน้ำมันจากเมล็ดยอ ซึ่งมีกรดลิโนเลอิกมาก ใช้ทาลดการอักเสบและลดการเกิดสิว
• ใบสดใช้สระผม กำจัดเหา

สรรพคุณทางยาของต้นยอ

• ผลยอแก่มี asperuloside แอนโทรควิโนน ช่วยขับพยาธิ แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
• ประเทศมาเลเซีย ใช้น้ำคั้นจากผลรักษาดีซ่าน
• ผลดิบ ต้มน้ำรับประทานกับรากผักชี แก้อาการอาเจียนของหญิงมีครรภ์
• ผลโตเต็มที่แต่ไม่สุก จิ้มน้ำผึ้งรับประทาน เป็นยาขับลม บำรุงธาติ เจริญอาหาร แก้เหงือกเปื่อยบวม ขับเลือดลม ขับโลหิตประจำเดือน

คุณค่าทางโภชนาการของต้นยอ

ใบ มีวิตามินเอ 40,000 ยูนิตสากลต่อ 100 กรัม
ผลยอมีสารเคมี Asperuloside, caproic acid, caprylic acid และ glucose

การแปรรูปของต้นยอ

การทำน้ำหมักลูกยอ  น้ำลูกยอ ลูกยอตากแห้ง เป็นต้น

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=9261&SystemType=BEDO
http:// clgc.agri.kps.ku.ac.th/resources/herb/morinda.html
https:// th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%AD