สมอไทย
ชื่ออื่นๆ : สมอ (นครราชสีมา) ม่าแน่ (เชียงใหม่) สมอไทย (ภาคกลาง) หมากแน่ะ (แม่ฮ่องสอน) มะน่ะ, หมากนะ, ส้มมอ
ต้นกำเนิด :
ชื่อสามัญ : สมออัพยา
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Terminalia chebula Retz
ชื่อวงศ์ : COMBRETAECAE
ลักษณะของต้นสมอไทย
ต้นสมอไทย ส้มมอ หรือสมอ เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ผลัดใบ สูง 15-25 เมตร ลำต้นค่อนข้างเปลา ตรง ไม่มีพูพอนหรืออาจมีบ้างเล็กน้อยในช่วงที่ใกล้ ๆ ผิวดิน เปลือกหนา สีน้ำตาลแก่ค่อนข้างดำแตกปริเป็นร่องลึกไปตามยาว ลำต้นขรุขระ เปลือกในสีน้ำตาลแดง เรือนยอดเป็นพุ่มรูปไข่ค่อนข้างโปร่ง ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาลแดงทั่วไป
ลักษณะเนื้อไม้ กระพี้สีเขียวอ่อนถึงเหลืองอ่อน หรือน้ำตาลแกมเทาแก่นสีม่วงแก่แตกต่างจากกระพี้เห็นได้ชัดเจน เสี้ยนสน แข็ง เลื่อย ไสกบ ตบแต่งยาก ทนทาน ใช้กรำแดด กรำฝนได้ มีความถ่วงจำเพาะประมาณ 1.22 เนื้อไม้มีความแข็ง ประมาณ 1,133 กก. ความแข็งแรงประมาณ 1,155 กก./ตร.ซม. การผึ่งและอบ อบให้แห้งได้ยากปานกลางใช้ตารางอบไม้ที่ 4 ความทนทานตามธรรมชาติตั้งแต่ 2-6 ปี เฉลี่ยประมาณ 3 ปี
ลักษณะของใบส้สมอไทย
ใบเป็นชนิดใบเดี่ยว ติดตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อย ทรงใบมีทั้งรูปรี ๆ รูปไข่ หรือรูปไข่แกมรูปขอบขนาน กว้าง 10-13 ซม. ยาว 18-28 ซม. โคนใบมนและมักเบี้ยวเล็กน้อย บริเวณขอบใบใกล้ ๆ กับโคนใบจะมีตุ่มหูดหนึ่งคู่ ปลายเป็นติ่งแหลม เนื้อใบค่อนข้างหนา หลังใบสีเขียวเข้ม มีขนสีขาวคลุม ทางด้านท้องใบสีจางคลุมด้วยขนสีน้ำตาลอ่อนนุ่ม พอใบแก่จัดขนทางด้านท้องใบจะหลุดร่วงไปหมดหรือเกือบหมด เส้นแขนงใบค่อนข้างถี่ มี 12-18 คู่ และมักมีเส้นแทรกเส้นใบย่อยแบบเส้นร่างแหเห็นชัดมากทางด้านท้องใบ ขอบใบเรียบ ก้านใบยาว 2-2.5 ซม.
ลักษณะของผลสมอไทย
ผลรูปป้อม ๆ หรือรูปกระสวย มีเนื้อเยื่อหนาหุ้มเมล็ดซึ่งมีเมล็ดเดียวแข็ง ๆ ผลโต 2-3 ซม. และยาว 3-4 ซม. มีพูหรือเหลี่ยมตามยาวตัวผล 5 พู ผลแก่สีเขียวอมเหลือง แต่พอแห้งจะเปลี่ยนเป็นสีดำ
ลักษณะของดอกสมอไทย
ดอกมีขนาดเล็ก สีขาวหรือเหลืองอ่อน กลิ่นหอม เป็นดอกสมบูรณ์เพศ ออกรวมกันเป็นช่อยาว ๆ ที่ไม่แยกแขนงเป็นกระจุก ๆ ละ 4-7 ช่อ บริเวณเหนือรอยแผลใบใกล้ ๆ ปลายกิ่ง ปลายช่อจะห้อยย้อยลง กลีบฐานดอกมี 5 กลีบ โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย มีขนแน่นทางด้านใน เมื่อบานเต็มที่กว้าง 3-4 มม. ไม่มีกลีบดอก เกสรผู้มี 10 อัน เรียงตัวเป็นสองแถวล้อมรอบรังไข่ รังไข่รูปไข่เกลี้ยง ๆ ภายในมีช่องเดียว และมีไข่อ่อน 2 หน่วย หลอดท่อรังไข่มีหลอดเดียว ระยะการออกดอกเป็นผล เริ่มออกดอกภายหลังจากใบใหม่ผลิออกมาแล้ว ในช่วงเดือนเมษายน-มิถุนายน ผลจะแก่จัดในช่วงเดือนกันยายน-ธันวาคม
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=9293&SystemType=BEDO
http://phayamengraischool.ac.th
https://www.flickr.com
