การปลูกผักบุ้งจีน เพื่อการบริโภค

ผักบุ้งจีน

ผักบุ้งที่ปลูกในประเทศไทย มี ประเภท ผักบุ้งไทย (Ipomoea aquatic Var. aquatica) มีดอก สีม่วงอ่อน ก้านสีเขียวหรือม่วงอ่อน ใบสีเขียวเข้ม และก้านใบสีม่วงและผักบุ้งจีน (Ipomoea aquatica Var. reptans) ซึ่งมีใบสีเขียว ก้านสีเหลืองหรือขาว ก้านดอกและดอกสีขาว ผักบุ้งจีนนิยมนำมาประกอบ อาหารกว้างขวางกว่าผักบุ้งไทย จึงนิยมปลูกเป็นการค้าอย่างแพร่หลายทั้งการปลูกเพื่อบริโภคสด และ การผลิตเมล็ดพันธุ์ ปัจจุบันผักบุ้งจีนได้พัฒนาเป็นพืชผักส่งออกที่มีความสำคัญ โดยส่งออกทั้งในรูป ผักสด และเมล็ดพันธุ์ การส่งออกเฉพาะผักบุ้งจีนเพื่อบริโภคสดไม่มีตัวเลขแน่นอนเพราะรวมผักบุ้งจีน ในหมวดผักสดอื่นๆ ซึ่งได้แก่ ผักสดชนิดต่าง ๆ ตลาดที่สำคัญคือ ฮ่องกง มาเลเซีย และสิงคโปร์ สํ าหรับ เมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนประเทศไทยสามารถส่งออกเมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนในปี 2538 ปริมาณ 540.6 ตัน มูลค่าการส่งออก 19.8 ล้านบาท

ลักษณะการเจริญเติบโต

ผักบุ้งจีนใช้เวลาในการงอกเพียง 48 ชั่วโมง ระยะแรกของการเจริญเติบโตจะให้ลำต้นตั้งตรง หลังจาก งอกได้ 5-7 วัน จะมีใบเลี้ยงโผล่ออกมา 2 ใบ มีลักษณะ ปลายใบเป็นแฉก ไม่เหมือนกับใบจริงเมื่อต้นโตในระยะ สองสัปดาห์แรก จะมีการเจริญเติบโตทางลำต้นอย่าง รวดเร็วจนกระทั่ง อายุประมาณ 30-45 วัน การเจริญ เติบโตจะเปลี่ยนไปในทางทอดยอดและแตกกอ สําหรับผักบุ้งจีนที่หว่านด้วยเมล็ด การแตกกอจะมี น้อยมาก การแตกกอเป็นการแตกหน่อออกมาจากตาที่ อยู่บริเวณโคนต้นที่ติดกับราก มีตาอยู่รอบต้น 3-5 ตา เมื่อแตกแถวออกมาแล้วจะเจริญทอดยอดยาวออกไปเป็นลําต้น มีปล้องข้อ และทุกข้อจะให้ดอกและใบ

สภาพแวดล้อมที่ต้องการ

ผักบุ้งจีนสามารถปลูกได้ ทั้งบนบกและในน้ำ และสามารถปลูกได้ในดินแทบทุกชนิด ดินที่เหมาะสมใน การปลูกผักบุ้งจีนเพื่อ การบริโภคสดเป็นดินร่วน หรือดิน ร่วนปนทราย ผักบุ้งจีนชอบชื้นแฉะต้องการความชื้นใน ดินสูงมาก อุณหภูมิที่เหมาะสมในการเจริญเติบโตอยู่ใน ช่วงที่สูงกว่า 25 องศาเซลเซียส ต้องการแสงแดดเต็มที่ ซึ่งประเทศไทยสามารถปลูกได้ดีตลอดไป

พันธุ์ผักบุ้งจีน

พันธุ์ผักบุ้งจีนที่ปลูกในปัจจุบัน ส่วนใหญ่จะเป็นพันธุ์การค้า ทั้งที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ในประเทศไทย และนําเข้ามาจากต่างประเทศ เช่น ไต้หวัน ซึ่ง มีการตั้งชื่พันธุ์ตามบริษัทต่างๆ กันไป เมล็ดพันธุ์ ผักบุ้งจีนในประเทศที่ได้รับการคัดเลือกและปรับปรุงพันธุ์จากกรมวิชาการเกษตร ศูนย์วิจัยพืชสวน พิจิตร คือ พันธุ์พิจิตร 1 ซึ่ง มีลักษณะดีเด่น คือ ผลผลิตโดยเฉลี่ย 3,415 กิโลกรัมต่อไร่ มีใบแคบเรียว ยาว ตรงกับความต้องการของตลาดและมีลักษณะใบชูตั้ง ลําต้นสีเขียวอ่อน ไม้มีการทอดยอดก่อน การเก็บเกี่ยว ไม่มีการแตกแขนงที่โคนต้น ลักษณะลําต้นสมํ่าเสมอกัน ทําให้สะดวกและประหยัด แรงงานในการตัดแต่งใบและแขนงที่โคนต้นก่อนนําส่งตลาด

เมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีน

• สีนํ้าตาลออกดํา
• ลักษณะสามเหลี่ยมฐานมน
• จํานวน 7-8 เมล็ดต่อ 1 กรัม

จํานวนเมล็ดที่ใช้หว่านสําหรับแปลงปลูก 1 ไร ประมาณ 13-15 กิโลกรัมต่อไร่ หรือ 30 ลิตร ต่อไร่

การปลูกผักบุ้งจีนเพื่อบริโภค

1.  การเลือกที่ปลูก การปลูกผักบุ้งจีนเพื่อการบริโภคสดเป็นการปลูกผักบุ้งจีนแบบหว่าน หรือ โรยเมล็ดลงบนแปลงปลูกโดยตรง เมื่อถึงอายุเก็บเกี่ยว 20-25 วัน จะถอนต้นผักบุ้งจีนทั้งต้นและราก ออกจากแปลงปลูกไปบริโภคหรือไปจําหน่ายต่อไป ในการปลูกนั้น ควรเลือกปลูกในที่มีการคมนาคมขน ส่งสะดวก สภาพที่ดอน นํ้าไม่ท่วม หรือเป็นแบบสวนผักแบบยกร่อง เช่น เขตภาษีเจริญ บางแค กรุงเทพฯ บางบัวทอง นนทบุรี นครปฐมและราชบุรี เป็นต้น ลักษณะดินปลูกควรเป็นดินร่วนหรือ ดินร่วนปนทราย เพื่อถอนต้นผักบุ้งจีนได้ง่าย และควรอยู่ใกล้แหล่งน้ำ เพื่อสะดวกในการรดนํ้า ในช่วงการปลูก และทําความสะอาดต้นและรากผักบุ้ง จีนในช่วงการเก็บเกี่ยว
   
   
2. การเตรียมดิน ผักบุ้งจีนเป็นพืชผักที่มีระบบรากตื้น ในการเตรียมดินควรไถตะตากดินไว้ ประมาณ 15-30 วัน แล้วดําเนินการไถพรวนและขึ้นแปลงปลูก ขนาดแปลงกว้าง 1.5-2 เมตร ยาว 10-15 เมตร เว้นทางเดินระหว่างแปลง 40-50 เซนติเมตร เพื่อสะดวกในการปฏิบัติดูแลรักษา ใส่ปุ๋ยคอก (มูลสุกร เป็ด ไก่ วัว ควาย) หรือปุ๋ยหมักที่สลายตัวดีแล้ว คลุกเคล้าลงไปในดินพรวนย่อยผิวหน้าดินให้ละเอียดพอสมควรปรับหลังแปลงให้เรียบเสมอกัน อย่าให้เป็นหลุมเป็นบ่อ เมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนจะ ขึ้นไม่สมํ่าเสมอทั้งแปลง ถ้าดินปลูกเป็นกรด ควรใส่ปนูขาวเพื่อปรับระดับพีเอชของดินให้สูงขึ้น
   
   
3. วิธีการปลูก ก่อนปลูกนําเมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนไปแช่น้ำนาน 6-12 ชั่วโมง เพื่อให้เมล็ดพันธุ์ ผักบุ้งจีนดูดซับนําเข้าไปในเมล็ด มีผลให้เมล็ดผักบุ้ง จีนงอกเร็วขึ้น และสม่ำเสมอกันดี เมล็ดผักบุ้งจีนที่ ลอยนํ้าจะเป็นเมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนที่ไม่สมบูรณ์ ไม่ควรนํามาเพาะปลูก ถึงแม้จะขึ้นได้บ้าง แต่จะไม่สมบูรณ์แข็งแรงอาจจะเป็นแหล่งทําให้เกิดโรคระบาดได้ง่าย นําเมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนที่ดีไม่ลอยนํ้ามาหว่านให้กระจายทั่วทั้งแปลงให้เมล็ดห่างกันเล็กน้อย ต่อจากนั้นนำดินร่วนหรือขี้เถ้าแกลบดําหว่านกลบ เมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนหนาประมาณ 2-3 เท่าของความหนาของเมล็ดหรือประมาณ 0.5 เซนติเมตร แต่ ถ้าแหล่งที่ปลูกนั้นมีเศษฟางข้าว จะใช้ฟางข้าวคลุมแปลงปลูกบางๆ เพื่อช่วยเก็บรักษาความชื้นในดิน หรือทําให้หน้าดินปลูกผักบุ้งจีนไม่แน่นเกินไป รดนํ้าด้วยบัวรดน้ำหรือใช้สายยางติดฝักบัวรดนําให้ ความชื้น แปลงปลูกผักบุ้งจีนทุกวัน ๆ ละ 1-2 ครั้ง ประมาณ 2-3 วัน เมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีน จะงอก เป็นต้นผักบุ้ง จีนต่อไป

การดูแลรักษา

การปฏิบัติดูแลรักษาผักบุ้งจีนเพื่อการบริโภคสด

1. การให้น้ำ ผักบุ้งจีนเป็นพืชที่ชอบดินปลูกที่ชุ่มชื้น แต่ไม่แฉะจนมีน้ำขัง ฉะนั้น ควรรดน้ำผักบุ้งจีนอยู่เสมอทุกวัน ๆ ละ 1-2 ครั้ง ยกเว้นช่วงที่ฝนตกไม่ต้องรดน้ำ อย่าให้แปลงปลูกผักบุ้งจีนขาดนํ้าได้จะทําให้ผักบุ้งจีนชะงักการเจริญเติบโต คุณภาพไม่ดี ต้นแข็งกระด้าง เหนียว ไม่น่ารับประทาน และเก็บเกี่ยวได้ช้ากว่าปกติ 
   
   
2. การใส่ปุ๋ย ผักบุ้งจีนเป็นพืชผักที่บริโภคใบและต้นมีอายุการเก็บเกี่ยวสั้น ถ้าดินปลูกมีความ อุดมสมบูรณ์ หรือมีการใส่ปุ๋ย คอก เช่น มูลสุกร มูลเป็ด ไก่ เป็นต้น ซึง ปุ๋ยคอกดังกล่าวเป็นปุ๋ยที่มีไนโตรเจนสูงอยู่แล้ว ไม่จําเป็นต้องใส่ปุ๋ยเคมีก็ได้ แต่ถ้าดินปลูกไม่ค่อยอุดมสมบูรณ์ นอกจากต้องให้ปุ๋ยคอกแล้ว ควรมีการใส่ปุ๋ยทางใบที่มีไนโตรเจนสูง โดยหว่านปุ๋ยกระจายทั่วทั้งแปลงก่อนปลูกและ หลังปลูกผักบุ้งจีนได้ประมาณ 7-10 วัน ซึ่งการให้ปุ๋ยครั้งที่ 2 นัน้ หลังจากหว่านผักบุ้ง จีนลงแปลงแล้ว จะต้องมีการรดน้ำแปลงปลูกผักบุ้งจีนทันที อย่าให้ปุ๋ยเกาะอยู่ที่ชอกใบ จะทําให้ผักบุ้งจีนใบไหม้ ในการใส่ปุ๋ยเคมีครั้งที่ 2 นั้น จะใช้วิธีการละลายน้ำรด 3-5 วันครั้งก็ได้ โดยใช้อัตราส่วนปุ๋ยยูเรีย 10 กรัมต่อน้ำ 20 ลิตร จะเป็นการช่วยให้ผักบุ้งจีนเจริญเติบโต และเก็บเกี่ยวได้รวดเร็วขึ้น
   
   
3. การพรวนดินและกำจัดวัชพืช ถ้ามีการเตรียมดินที่มีการใส่ปุ๋ยคอกก่อนปลูก และ มีการหว่านผักบุ้งขึ้นสมํ่าเสมอกันดี ไม่จําเป็นต้องพรวนดิน เว้นแต่ในแหล่งปลูกผักบุ้งจีนดังกล่าว มีวัชพืชขึ้นมาก ควรมีการถอนวัชพืชออกจากแปลงปลูกอยู่เสมอ 7-10 วันต่อครั้ง ในแหล่งที่ปลูกผักบุ้งจีนเพื่อการบริโภคสดเป็นการค่าปริมาณมาก ควรมีการพ่นสารคลุมวัชพืชก่อนปลูก 2-3 วัน ต่อจากนั้นจึงค่อยหว่านผักบุ้งจีนปลูก จะประหยัดแรงงานในการกําจัดวัชพืชในแปลงปลูกผักบุ้งจีนได้ดี มากวิธีการหนึ่ง

การเก็บเกี่ยว

การเก็บเกี่ยว หลังจากหว่านเมล็ดพันธุ์ผักบุ้งจีนลงแปลงปลูกได้ 20-25 วัน ผักบุ้งจีนจะ เจริญเติบโต มีความสูงประมาณ 30-35 เซนติเมตร ให้ถอนต้นผักบุ้งจีนออกจากแปลงปลูกทั้งต้นและราก ควรรดนํ้าก่อนถอนต้นผักบุ้งจีนขึ้นมาจะถอนผักบุ้งจีนได้สะดวก รากไม้ขาดมาก หลังจากนั้นล้างรากให้สะอาด เด็ดใบและแขนงที่โคนต้นออก นํามาผึ่งไว้ ไม่ควรไว้กลางแดดผักบุ้งจีนจะเหี่ยวเฉาได้ง่าย จัดเรียงต้นผักบุ้งจีนเป็นมัด เตรียมบรรจุภาชนะเพื่อจัดส่งตลาดต่อไป

คุณภาพบุ้งจีนส่งออก

1. ต้องมีความสด มียอดติดอยู่ ลําต้นอวบ แต่ไม่ยาวเกินไป ความยาวมาตรฐาน ประมาณ 10-12 นิ้ว (วัดจากโคนถึงยอด) 
2. ใบและลําต้นสีเขียวไม่เหลืองชําและเหี่ยวเฉา ใบต้องไม่มีรู
3. ตัดรากให้หมด ไม่มีดินหรือทรายปนมา และต้องปราศจากยาฆ่าแมลงหรือสารเคมีหลงเหลือ อยู่อันอาจเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค ส่วนใหญ่ตลาดฮ่องกงนิยมพันธุ์ใต้หวัน ซึ่งให้ลักษณะต้นสีเขียวสด อวบ ใบไม่เหี่ยวชํ้าง่าย

ราคาขาย

ราคาขายตลาดสี่มุมเมือง ณ วันที่ 5 มีนาคม 2565

• ผักบุ้งจีน (ใหญ่สวย) ราคากิโลกรัมละ 20 บาท / ผักบุ้งจีน (เล็กสวย) ราคากิโลกรัมละ 18 บาท

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ :
http://www.eto.ku.ac.th
https://www.simummuangmarket.com
https://www.flickr.com