ขัดมอนเล็ก
ชื่ออื่นๆ : ขัดมอนเล็ก, หนวดแมว (ภาคกลาง) กระต่ายจามใหญ่, กัญชาป่า, มะไฟเดือนห้า (กรุงเทพฯ) ปีกแมงวัน (กาญจนบุรี) หูปลาช่อนตัวผู้ (ตราด) เทียนนา (จันทบุรี) หญ้าจ้าดตู๊ด, หญ้าหัวแมงฮุน (ภาคเหนือ) ขัดมอนเทศ (ตรัง) ตานซาน (ปัตตานี)
ต้นกำเนิด :
ชื่อสามัญ : Macao Tea
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Scoparia dulcis L
ชื่อวงศ์ : SCROPHULARIACEAE
ลักษณะของขัดมอนเล็ก
ต้น : เป็นพรรณไม้พุ่ม ลำต้นไร้ขน มีความสูงประมาณ 25-80 ซม.
ใบ : เป็นสีเขียวแก่ ใบเล็ก ขอบของใบจะหยักแบบฟันปลายาวประมาณ 1-2 นิ้ว ใบออกตรงข้ามกันเป็นเกลียวรอบกิ่ง
กิ่ง : กิ่งเล็กเรียว กิ่งแผ่สาขามาก
ดอก : ดอกสีขาว เล็ก กลีบเลี้ยงมีจำนวน 4 กลีบ เกสรตัวเมียมี 1 อัน ต้นหนึ่งจะมีดอกมาก
ผล ผลแห้ง รูปทรงกลม มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2.5 มม. เมล็ดเล็กมาก
การขยายพันธุ์ของขัดมอนเล็ก
ใช้เมล็ด
ธาตุอาหารหลักที่ขัดมอนเล็กต้องการ
ประโยชน์ของขัดมอนเล็ก
เป็นสมุนไพร,ใบชงน้ำดื่มแก้ไอ และรักษาโรคติดเชื้อของทางเดินอาหารบางชนิด
สรรพคุณทางยาของขัดมอนเล็ก
สรรพคุณทางสมุนไพร
- ใบ รสฝาด ขับระดูขาว แก้ไอ แก้หลอดลมอักเสบ บำรุงธาตุ แก้ไข้ แก้ปวดฟัน
- ต้น รสฝาด แก้ไอ แก้ไข้ แก้ท้องเสีย แก้ปวดท้อง แก้ลำไส้อักเสบ แก้ผื่นคัน แก้ขัดเบา ลดอาการบวมน้ำ แก้เหงือกบวม แก้ปากเปื่อย
- ลูก รสฝาดเมา ขับพยาธิไส้เดือน
- ราก รสฝาด ขับปัสสาวะ แก้ไข้ แก้ปวดศีรษะ แก้โรคเบาหวาน แก้ผื่นคัน สมานลำไส้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้จุกเสียด
ตำรับยา
- เด็กที่เป็นไข้ให้ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 15 กรัม นำมาต้มใส่น้ำ ใส่น้ำตาลพอมีรสชาติ แล้วกรองเอาน้ำกิน
- เป็นผื่นคัน ให้ใช้ลำต้นที่สดตำให้ละเอียด คั้นเอาน้ำมาทาที่เป็น
- ขาบวมเนื่องจากเป็นโรคเหน็บชา ใช้ลำต้นที่สดขนาด 30 กรัม แล้วเอากินทุกเช้า-เย็นหลังอาหาร
- เป็นหัด ให้ใช้ลำต้นที่สด ต้มแล้วกรองเอาน้ำกินติดต่อกัน 3 วัน
- ลำไส้อักเสบ ปวดท้อง ปัสสาวะขัด ใช้ลำต้นขนาด 15-30 กรัม ต้มให้เดือดแล้วเอาน้ำกิน
- มีอาการเจ็บคอ ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 120 กรัมตำให้ละเอียดแล้วคั้นเอาน้ำผสมกับน้ำผึ้ง รับประทาน
- ไอ ใช้ลำต้นที่สด ประมาณ 30-60 กรัม ต้มให้เดือดแล้วเอาน้ำรับประทาน
สารเคมีที่พบ
ต้นสด มี tritriacontone,sitosterol,d-mennitol,dulciol,dulcioline,scoparol,amellin,betulinic acid,iffaionic acid,benzoxazolinone,friedilin,glutinol,l-amyrin,dulcioic acid และ แอลคาลอยด์
ราก มี d-mannitol และ tannin,
เปลือก มี hexacosanol,B-sitosterol และ d-mannitol
คุณค่าทางโภชนาการของขัดมอนเล็ก
การแปรรูปของขัดมอนเล็ก
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : ศูนย์พัฒนาตำราการแพทย์แผนไทย มูลนิธิการแพทย์แผนไทยพัฒนา. (2549). พฤกษชาติสมุนไพร. หน้า 26.
https://www.flickr.com
