ต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
ชื่ออื่นๆ : ตีนเป็ด หัสบัน สัตบรรณ จะบัน บะชา ตีนเป็ดขาว
ต้นกำเนิด : เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และพบได้ทุกภาคในประเทศไทย
ชื่อสามัญ : White Cheesewood
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alstonia scholaris R. Br
ชื่อวงศ์ : APOCYNACEAE
ลักษณะของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
พญาสัตบรรณเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดใหญ่มีความสูงประมาณ 12-20 เมตรผิวลำต้นมีสะเก็ดเล็กๆสีขาวปนน้ำตาลกรีดดูจะมียางสีขาว ลำต้นตรง แตกกิ่งก้านสาขามากลักษณะเป็นชั้นๆ ใบออกเป็นกลุ่มบริเวณปลายกิ่งช่อหนึ่งมีใบประมาณ 5-7 ใบ ก้านใบสั้น ใบสีเขียวถ้าเด็ดก้านใบจะมียางสีขาวลักษณะใบยาวรีปลายใบมนโคนใบแหลมขนาดใบยาวประมาณ 10-12 เซนติเมตร ออกดอกเป็นช่อตามปลายกิ่งหรือส่วนยอดของลำต้นดอกเป็นกลุ่มคล้ายดอกเข็ม ช่อหนึ่งจะมีกลุ่มดอกประมาณ 7 กลุ่มดอกมีสีขาวอมเหลืองผลเป็นฝักยาว มีกลิ่นหอมแรง ลักษณะเป็นเส้นๆ มีขุยสีขาวคล้ายฝ้ายปลิวไปตามลมได้ ในฝักมีเมล็ดเล็กๆ ติดอยู่กับขุยนั้น
การขยายพันธุ์ของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
ใช้เมล็ด/ใช่เมล็ดพันธุ์ในฝักเพาะ534
ธาตุอาหารหลักที่ต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ดต้องการ
ประโยชน์ของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
พญาสัตบรรณเป็นพืชที่มีฤทธิ์ทางอัลลีโลพาที สารสกัดจากใบสามารถยับยั้งการเจริญของคะน้าได้ สารสกัดจากเปลือกลำต้นสามารถยับยั้งการเจริญของข้าว ข้าวโพด คะน้า ถั่วเขียวผิวดำ ถั่วเขียวผิวมันได้
สรรพคุณทางยาของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
ในเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ใช้เปลือกต้นพญาสัตบรรณรักษาโรคบิด ลำไส้ติดเชื้อ และมาลาเรีย ใบใช้ในการรักษาโรคระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง ในประเทศอินเดียมีการนำส่วนต่างๆ ของต้น พญาสัตบรรณมาใช้เป็นพืชสมุนไพรเช่นใช้เป็นยาสมุนไพรรักษาโรคมาลาเรีย ในชื่อ Ayush-64 ซึ่งมีขายตามท้องตลาด นำยางสีขาวและใบรักษาแผล แผลเปื่อย และอาการปวดข้อ นอกจากนี้ ต้นพญาสัตบรรณยังเป็นแหล่งของสารอัลคาลอยด์ที่สาคัญ ในบอร์เนียว นำเนื้อไม้ไปทำทุ่นของแหและอวน
นอกจากนี้ไม่ตีนเป็ดยังเป็นพืชสมุนไพรอีกด้วยส่วนต่าง ๆ ของต้นตีนเป็ดมีสรรพคุณทางยาได้แก่
– เปลือก ใช้แก้ไข้ ขับระดู ขับพยาธิ ขับน้ำเหลืองเสีย ขับน้ำนมรักษามาเลเลีย แก้ท้องเสีย แก้บิด แก้ไอ รักษาเบาหวาน
– Latex จากต้น อุดฟัน แก้ปวดฟัน แก้แผลอักเสบหยอดหูแก้ปวด- ใบอ่อนใช้ชงดื่ม รักษาโรคลักปิดลักเปิด แก้ไข้หวัด
ส่วนประกอบทางเคมี มีปริมาณสารละลายในแอลกอฮอล์ เบนซินร้อยละ 4.01
น้ำเย็นร้อยละ3.99
น้ำร้อนร้อยละ 5.55
โซเดียมไฮดร๊อกไซด์ 1%
ร้อยละ 13.99 มีปริมาณ
ขี้เถ้าร้อยละ1.24
เพ็นโตซานร้อยละ 13.15
ลิกนินร้อยละ 31.75
โฮโลเซลลูโลสร้อยละ 69.35
เซลลูโลส(ดร๊อซซ์และบีแวน) ร้อยละ 53.51
คุณค่าทางโภชนาการของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
การแปรรูปของต้นพญาสัตบรรณ ต้นตีนเป็ด
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=9864&SystemType=BEDO
http://www.satitm.chula.ac.th/cudbiomap/plants_pages/prayasatbun.html
https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%93
https://www.dnp.go.th/EPAC/province_plant/samudkhon.htm
