ต้นเคี่ยม ต้นไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดสุราษฎรธานี

เคี่ยม

ชื่ออื่นๆ : เคี่ยม (ทั่วไป) เคี่ยมขาว, เคี่ยมดำ, เคี่ยมแดง (ภาคใต้)

ต้นกำเนิด : ป่าดงดิบภาคใต้ของประเทศไทย  

ชื่อสามัญ :  Resak tembage

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cotylelobium lanceolatum Craib

ชื่อวงศ์ : Dipterocarpaceae

ลักษณะของเคี่ยม

ต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่สูง 20–40 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มทึบทรงเจดีย์ต่ำๆ ลำต้นตรง เปลือกต้นเรียบสีน้ำตาลเข้ม มีรอยด่างสีเทาและเหลืองสลับ มีต่อมระบายอากาศกระจายทั่วไป ตามยอดอ่อนและช่อดอกมีขนสีน้ำตาลปกคลุม

ใบ ใบเดี่ยวสลับกัน โคนใบมน ปลายสอบเรียว หลังใบลื่นเป็นมัน ท้องใบมีขนเป็นกระจุก ๆ สีน้ำตาล

ดอก ดอกเล็กสีขาว ออกตามง่ามใบ ปลายกิ่งเป็นช่อยาว กลิ่นหอม มีขนปกคลุม ออกดอกช่วงเดือนกรกฎาคม-ตุลาคม

ผล ผลกลมเล็กสีน้ำตาล มีขนเหมือนกำมะหยี่สีน้ำตาล มีปีก 5 ปีก ยาว 2 ปีก สั้น 3 ปีก รองรับผล

การขยายพันธุ์ของเคี่ยม

การเพาะเมล็ด และการตอนกิ่ง

ต้นเคี่ยม มีมากในป่าดิบ ที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี มี 2 ชนิด คือ เคี่ยมดำและเคี่ยมขาว ซึ่งเคี่ยมดำเปลือกหนาและเข้มกว่าเคี่ยมขาว ต้นเปล่ากลม เรือนยอดเป็นพุ่มคล้ายพุ่มสน มีกิ่งใบทึบ เปลือกลำต้นสีน้ำตาล มีรอยแต้มสีเทา และเหลืองแตกเป็นร่องตามยาว มีต่อมระบายอากาศ

ธาตุอาหารหลักที่เคี่ยมต้องการ

ปลูกได้กับดินทุกชนิด แสงแดดปานกลาง

ประโยชน์ของเคี่ยม

1. เนื้อไม้  ทีความละเอียด แข็ง เหนียวหนักและทนทาน จึงใช้ไม้เคี่ยมต่างสายพาน รองหนุนเสาเรือน เพื่อลากเรือนทั้งหลังในการย้ายบ้าน หรือทำเลื่อนในการชักพระ นอกจากนี้ใช้ไม้เคี่ยมทำหมอนรองรางรถไฟ ทำเสาหลักผูกเทียบเรือ ทำสะพานท่าเรือ  ทำสะพานทอดขนานไปกับลำน้ำ
2.  เปลือกไม้ เคี่ยม นำมาตัดเป็นชิ้น ๆ ขนาดประมาณ 1 X 2 นิ้ว   ตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน กระบอกตาลรองรับน้ำหวานจากต้นตาล เพื่อใช้รสฝาด   รักษาน้ำตาลไม่ให้บูดก่อนนำมาเคี่ยว หรือ ใช้ใส่น้ำตาลเมา นอกจากนี้เปลือกเคี่ยมใช้เป็นยากลางบ้าน สำหรับห้ามเลือดบาดแผลสด
3. ต้นไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดสุราษฎรธานี โดยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถได้พระราชทานให้กับผู้ว่าราชการจังหวัดของแต่ละจังหวัด เพื่อให้นำไปปลูกเป็นสิริมงคลแก่จังหวัดและเพื่อเป็นการรณรงค์ให้ประชาชนปลูกต้นไม้ใน “โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ” เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 ทรงครบรอบปีที่ 50 ในการครองราชสมบัติ ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2537

สรรพคุณทางยาของเคี่ยม

• ชันจากไม้เคี่ยม เป็นยาสมานแผล และแก้ท้องร่วง
• ยอด ราก ดอก ลำต้น ใช้ตำพอกแผล แก้ฟก บวม เน่าเปื่อย หรือใช้ผสมกับ เปลือกหว้า ต้มบ้วนปาก แก้ปากเปื่อย

คุณค่าทางโภชนาการของเคี่ยม

การแปรรูปของเคี่ยม

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=10956&SystemType=BEDO
www.chmthai.onep.go.th
www.greenarea.deqp.go.th
www.flickr.com