มะค่าแต้ เนื้อไม้แข็งแรง ทนทาน ใช้ก่อสร้าง

มะค่าแต้

ชื่ออื่นๆ : มะค่าหยุม, มะค่าหนาม (ภาคเหนือ) แต้ (ภาคอีสาน) มะค่าหนาม, มะค่าลิง (ภาคกลาง) กอกก้อ (ชาวบน-นครราชสีมา) กอเก๊าะ, ก้าเกาะ (เขมร-สุรินทร์) กรอก๊อส (เขมร-พระตะบอง) และ แต้หนาม

ต้นกำเนิด : ภูมิภาคอินโดจีนจนถึงมาเลเซีย

ชื่อสามัญ : มะค่าแต้ Ma Kha Num

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sindora siamensis Teijsm. ex Mig.

ชื่อวงศ์ : LEGUMINOSAE – CAESALPINIOIDEAE

ลักษณะของมะค่าแต้

ต้น เป็นไม้ยืนต้น มีความสูงของต้นประมาณ 10-15 เมตร แตกกิ่งก้านแผ่กว้าง มีเรือนยอดเป็นรูปร่มหรือเป็นทรงเจดีย์ต่ำ กิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาล เปลือกต้นเรียบเป็นสีเทาคล้ำ

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงสลับ มีใบย่อยประมาณ 3-4 ใบ แกนช่อใบยาวประมาณ 2-4 เซนติเมตร ลักษณะของใบเป็นรูปรีหรือรูปไข่ ปลายใบเว้าตื้น โคนใบเป็นรูปลิ่ม ส่วนขอบใบเป็นคลื่น ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-8 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6-15 เซนติเมตร แผ่นใบหนา แผ่นใบด้านบนมีขนหยาบ ส่วนด้านท้องใบมีขนนุ่ม

ดอก ออกเป็นช่อตามซอกใบหรือตามปลายกิ่ง ช่อดอกยาวประมาณ 10-25 เซนติเมตร ดอกเป็นสีเหลืองแกมเขียว มีกลีบเลี้ยงหนา 4 กลีบ ลักษณะเป็นรูปไข่กว้าง ปลายกลีบมีหนามขนาดเล็ก ส่วนกลีบดอกยาวประมาณ 7 มิลลิเมตร ดอกมีเกสรเพศผู้ 10 อัน และมี 2 อันใหญ่กว่าอันอื่นๆ ด้านนอกดอกมีขนสีน้ำตาล ก้านดอกยาวประมาณ 0.2-0.4 เซนติเมตร โดยจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม

ผล ออกเป็นฝักเดี่ยวแบนค่อนข้างกลม ที่ผิวเปลือกมีหนามแหลมอยู่ทั่วไป ผลเป็นรูปไข่กว้างหรือเป็นรูปโล่ โคนเบี้ยวและมักมีติ่งแหลม มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4.5-10 เซนติเมตร พอแห้งจะแจกออกเป็น 2 ซีก ภายในมีเมล็ดสีดำประมาณ 1-3 เมล็ด โดยผลจะแก่ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนกันยายน

ต้นมะค่าแต้ ไม้ยืนต้นกิ่งอ่อนและยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาล เปลือกต้นเรียบเป็นสีเทาคล้ำ

ผลมะค่าแต้ เป็นฝักเดี่ยวแบนค่อนข้างกลม ที่ผิวเปลือกมีหนามแหลม

การขยายพันธุ์ของมะค่าแต้

ใช้เมล็ด

ธาตุอาหารหลักที่มะค่าแต้ต้องการ

ประโยชน์ของมะค่าแต้

เนื้อไม้สีน้ำตาลอ่อนหรือน้ำตาลแก่ ค่อนข้างหยาบ แข็งแรง ทนทาน ใช้ก่อสร้าง ทำเสา วงกบประตู หน้าต่างทำฟืน ให้ร่มเงา เผาถ่าน กระดูกเรือ หมอนรถไฟ
ฝักและเปลือก ให้น้ำฝาดใช้ฟอกหนัง
เมล็ดอ่อนกินเป็นอาหารว่าง รสมัน เมล็ดแห้งนำไปคั่วให้สุก เคียวกินเป็นอาหารว่างรสมัน
ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดสุรินทร์ โดยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถได้พระราชทานให้กับผู้ว่าราชการจังหวัดของแต่ละจังหวัด เพื่อให้นำไปปลูกเป็นสิริมงคลแก่จังหวัดและเพื่อเป็นการรณรงค์ให้ประชาชนปลูกต้นไม้ใน “โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติ” เนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 ทรงครบรอบปีที่ 50 ในการครองราชสมบัติ ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม 2537

สรรพคุณทางยาของมะค่าแต้

เปลือกต้น แก้ซาง แก้ลิ้นเป็นฝ้า ยาแก้พยาธิ รักษาริดสีดวงทวารหนัก ยาแก้โรคผิวหนัง
เมล็ด ยาขับพยาธิ รักษาริดสีดวงทวารหนัก ยาแก้โรคผิวหนัง
ผล รักษาริดสีดวงทวารหนัก ยาแก้โรคผิวหนัง

คุณค่าทางโภชนาการของมะค่าแต้

การแปรรูปของมะค่าแต้

แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : http://www.bedo.or.th/lcdb/biodiversity/view.aspx?id=11850&SystemType=BEDO
https://www.flickr.com