เสลดพังพอน
เสลดพังพอนมีชื่อวิทยาศาสตร์ Barleria lupulina Lindl. จัดอยู่ในวงศ์เหงือกปลาหมอ ACANTHACEAE เป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ 1 – 2 เมตร แตกกิ่งก้านสาขามากมาย ลำต้นมีหนามสีน้ำตาลคู่ ตามข้อและโคนใบ กิ่งก้านมีสีน้ำตาลแดงอมเขียว ใบเป็นไม้ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ลักษณะของใบเรียวแคบ ปลายใบแหลม โคนใบเรียวเล็กจนถึงก้านใบ ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยง พื้นใบมีสีเขียวเข้มและมัน ก้านใบตลอดจนเส้นกลางใบสีแดง
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ใช้ตำละเอียดผสมเหล้า พอกหรือทา ถอนพิษอักเสบจากแมลงสัตว์กัดต่อยและเริม
- ราก – ใช้ฝนกับเหล้าทาถอนพิษตะขาบ
![เสลดพังพอน](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/11/3854875393_2ea59a4c24_c-800x600-e1636185141375.jpg)
ทองหลาง
ทองหลาง หรือ ทองบ้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Erythrina variegata Linn. อยู่ในวงศ์ LEGUMINOSAE เป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ สูง 5–10 เมตร กิ่งอ่อนมีหนามเรือนยอดเป็นพุ่มกลมโปร่ง ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก มีใบย่อย 3 ใบ ใบกลางจะโตกว่าสองใบด้านข้าง
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ใช้ใบแก่สดรมควัน ชุบน้ำสุกปิดแผล และเนื้อร้ายที่บวม ดูดหนองให้ไหลออกมา และทำให้แผลยุบ ใบคั่วใช้เป็นยาเย็น ดับพิษ บดทาแก้ข้อบวม
![ใบทองหลาง](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/24547182949_9580ce0c3a_c-600x800.jpg)
เทียนบ้าน
เทียนบ้าน ชื่อวิทยาศาสตร์ Impatiens balsamina อยู่ในวงศ์ BALSAMINACEAE เป็นพืชล้มลุก ต้นสูง 20 – 60 ซม. ลำต้นสีเขียวอ่อน อุ้มน้ำ เนื้อใสและโปร่งแสง ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับเวียนรอบลำต้น รูปยาวเรียว โคนใบและปลายเรียวแหลม ขอบใบหยักแบบฟันเลื่อย กว้าง 2 – 3 ซม. ยาว 8 – 10 ซม. ก้านใบสั้น มีตุ่มเรียงเป็นแนวยาว 2 ข้าง
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ใช้ใบสดตำละเอียดพอกแก้เล็บขบ รักษาฝีหรือแผลพุพอง น้ำคั้นใบสด ใช้ย้อมผมแทนใบเทียนกิ่ง แต่เวลาใช้ต้องระวัง เพราะสีจะติดเสื้อผ้า และร่างกาย มีรายงานว่าสารสกัดแอลกอฮอล์ของใบมีสาร lowsone ซึ่งสามารถฆ่าเชื้อราที่ทำให้เป็นโรคกลาก และฮ่องกงฟุตได้
![เทียนบ้าน](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/6074578475_2560a0aa6a_c-600x800.jpg)
ผักคราดหัวแหวน
ผักคราดหัวแหวน ชื่อวิทยาศาสตร์ spilanthes acmell murr อยู่ในวงศ์ compositae ป็นพืชล้มลุก สูง 30-40 ซม. ลำต้นค่อนข้างกลม อวบน้ำสีม่วงแดง ต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามรูปสามเหลี่ยม กว้าง 3-4 ซม. ยาว 3-6 ซม. ขอบใบหยักฟันเลื่อย
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ต้น – ใช้ต้นสดตำผสมเหล้า หรือน้ำส้มสายชู อมแก้ฝีในลำคอ หรือต่อมน้ำลายอักเสบ ทำให้ลิ้นชา แก้ไข้ ยาพื้นบ้านใช้อุดแก้ปวดฟัน พบว่าใบ ช่อดอก และก้านช่อดอกมีสาร spilanthol ซึ่งมีฤทธิ์เป็นยาชาเฉพาะที่ การทดลองฤทธิ์ชาเฉพาะที่ในสัตว์ และคนปกติ โดยใช้สารสกัดทั้งต้นด้วยแอลกอฮอล์เทียบกับยาชา lidocaine พบว่าได้ผลเร็วกว่า แต่ระยะเวลาการออกฤทธิ์สั้นกว่า อยู่ระหว่างการวิจัย เพื่อใช้เป็นยาชาอุดแก้ปวดฟัน
![ผักคราดหัวแหวน](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/16405285276_95bd21347f_c-800x532-e1638627697790.jpg)
ไพล
ไพล หรือ ปูเลย ชื่อวิทยาศาสตร์ Zingiber montanum (Koenig.) Link ex Dietr. อยู่ในวงศ์ Zingiberaceae เป็นไม้ล้มลุกสูง 0.7-1.5 เมตร มีเหง้าใต้ดิน เปลือกสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในสีเหลืองถึงเหลืองแกมเขียว แทงหน่อหรือลำต้นเทียมขึ้นเป็นกอ ซึ่งประกอบด้วยกาบหรือโคนใบหุ้มซ้อนกัน ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนานแกมใบหอก กว้าง 3.5-5.5 เซนติเมตร ยาว 18-35 เซนติเมตร
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- เหง้า – ใช้เหง้าสดเป็นยาภายนอก โดยฝนทาแก้เคล็ดยอก ฟกบวม เส้นตึง เมื่อยขบ เหน็บชา สมานแผล จากการวิจัยพบว่า ในเหง้ามีน้ำมันหอมระเหย ซึ่งมีคุณสมบัติลดอาการอักเสบ และบวม จึงมีการผลิตยาขึ้ผึ้งผสมน้ำมันไพล เพื่อใช้เป็นยาทาแก้อาการเคล็ดขัดยอก น้ำมันไพลผสมแอลกอฮอล์ สามารถทากันยุงได้ ใช้เหง้ากินเป็นยาขับลม ขับประจำเดือน มีฤทธิ์ระบายอ่อนๆ แก้บิด สมานลำไส้ นอกจากนี้พบว่าในเหง้ามีสาร 4-(4-hydroxy-1-butenyl)veratrole ซึ่งมีฤทธิ์ขยายหลอดลม ได้ทดลองใข้ผงไพลกับผู้ป่วยเด็กที่เป็นหิด สรุปว่าให้ผลดี ทั้งในรายที่มีอาการหอบหืดแบบเฉียบพลัน และเรื้อรัง
![ไพล](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/01/ไพล-512x288.jpg)
มะกอก
มะกอก ชื่อวิทยาศาสตร์ Spondias pinnata Kurz,Syn. S. magifera Willd อยู่ในวงศ์ ANACARDLACEAE เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่สูกประมาณ 10-40 เมตร ลำต้นตรง เรือนยอดเป็นพุ่มกลมโปร่ง ๆ เปลือกสีเทาเรียบ กิ่งอ่อนจะมีรอยแผล เนื่องจากการหลุดร่วงของใบปรากฎอยู่และมีต่อมระบายอากาศมากใบเป็นใบประกอบแบบขนนกเป็นช่อชั้นเดียวใบย่อยออกเป็นคู่ตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อยรูปไข่กลับหรือขอบขนาน 4-6 คู่ ขนาดใบกว้าง 3-4 ซม. ยาว7-12 ซม. โคนเบี้ยว ปลายใบมีใบยอด 1 ใบ ใบอ่อนสีน้ำตาลอมแดงเรื่อๆ ใบแกสีเขียวเนื้อใบค่อนข้างหนาเกลี้ยงและเป็นมัน
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ใช้น้ำคั้นจากใบหยอดแก้ปวดหู ผล เปลือก ใบ – กินเป็นยาบำรุงธาติ ช่วยให้ชุ่มคอ แก้กระหายน้ำ เลือดออกตามไรฟัน
- เนื้อ – เนื้อในผลแก้ธาติพิการ เพราะน้ำดีไม่ปกติ และกระเพาะอาหารพิการ แก้บิด ใบ – แก้ปวดท้อง
![มะกอก](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/4084171639_e5f183e316_c-800x600-e1638695323504.jpg)
มะขวิด
มะขวิด ชื่อวิทยาศาสตร์ Feronia limonia (L.) Swingle อยู่ในวงศ์ RUTACEAE เป็นต้นไม้ยืนต้นขนาดกลาง อยู่ในกลุ่มไม้ยืนต้นผลัดใบ สูงถึง 12 เมตร กิ่งแขนงมีหนามเรียวแหลมตรง ยาว 4 เซนติเมตร ใบประกอบ แบบขนนกปลายคี่ ใบออกตรงข้าม มี 2-3 คู่ รูปไข่กลับ ยาวถึง 4 ซม. ก้านใบและก้านใบย่อยมีปีกแคบ ๆ ยาวถึง 12 เซนติเมตร มีจุดต่อมน้ำมัน มีกลิ่นอ่อน ๆ เมื่อขยี้
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ตำพอกหรือทาแก้ปวดบวม รักษาผี และโรคผิวหนังบางชนิด แก้ท้องเสีย แก้ตกเลือด และห้ามระดู พบว่าสารสกัดใบยับยั้ง การเจริญเติบโตของเชื้ออหิวาตกโรค ในหลอดทดลอง
![มะขวิด](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/2276565334_b287fd94b6_c-800x600-e1638695421727.jpg)
รางจืด
รางจืด ชื่อวิทยาศาสตร์ Thumbergia Laurifolia Linn. อยู่ในวงศ์ ACANTHACEAE เป็นไม้เถาเลื้อยลำต้นหรือเถามีเนื้อแข็ง เถามีสีเขียวสดหรือสีเขียวเข้ม เลื้อยพาดไปตามกำแพงรั้ว แล้วจะทิ้งตัวห้อยเป็นระย้าลงสู่เบื้องล่าง ใบเดี่ยว ใบออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ใบรูปขอบขนานหรือรูปไข่เรียวยาว ปลายใบเรียวแหลมเป็นติ่ง โคนใบเป็นรูปหัวใจ ขอบใบเรียบ หรืออาจจะเป็นหยักเล็กน้อย ใบเกลี้ยงไม่ มีขน และใบที่อยู่ล่าง ๆ ก็มักจะใหญ่กว่าใบที่อยู่ถัดขึ้นไป
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบสด – ใช้คั้นน้ำ แก้ไข้ ถอนพิษต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น อาการแพ้อาหาร เป็นต้น การทดลองเพื่อใช้แก้พิษ ที่เกิดจากยาฆ่าแมลงโพลิดอลในสัตว์ ได้ผลดีพอควร สรุปได้ว่า อาจใช้น้ำคั้นใบสด ให้ผู้ป่วยที่กินยาฆ่าแมลง ดื่มเป็นการปฐมพยาบาล ก่อนนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลได้ แต่จะไม่ให้ผลในการกินเพื่อป้องกัน ก่อนสัมผัสยาฆ่าแมลง
![ดอกรางจืด](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2016/07/3854913091_b23d9b9b0e_c-800x600-e1630500669121.jpg)
ว่านหางช้าง
ว่านหางช้าง ชื่อวิทยาศาสตร์ Belamcanda chinensis (L.) DC. อยู่ในวงศ์ IRIDACEAE เป็นไม้ล้มลุกขนาดเล็กอายุหลายปี มีลำต้นใต้ดินเป็นเหง้าทอดเลื้อยไปตามพื้นดินลำต้นกลมเป็นข้อๆ สูงประมาณ 50-120 ซม. ลำต้นมีสีเหลือง ใบเดี่ยว แทงออกจากเหง้า เรียงซ้อนสลับ แผ่ออกเป็นพัด 2 แถว ตัวใบตรงเรียวยาว กว้าง 2-3 ซม. ยาว 30-45 ซม. ผิวใบมีไขเคลือบ เนื้อใบค่อนข้างหนา
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
ใช้เป็นยาระบาย แก้ระดูพิการ
- เหง้า – ตำราจีนใช้เหง้าเป็นยาแก้ไอ ขัเสมหะ ยาถ่าย แก้ไข้ บำรุงธาติ พบว่ามีสารบางชนิดที่เป็นพิษ จึงควรระวังในการใช้กิน การทดลองกับผู้ป่วย พบว่าน้ำต้มเหง้า ใช้ชะล้างแก้อาการผื่นคันได้ผลดี
![ว่านหางช้าง](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2020/12/48271127141_d23a00cc0f_c-800x600-e1638449369613.jpg)
เสม็ด
เสม็ด หรือ เสม็ดขาว ชื่อวิทยาศาสตร์ Melaleuca caJuputi Powell อยู่ในวงค์ Myrtaceae เป็นไม้ต้น สูง 5-25 เมตร เปลือกสีขาวนวล เป็นแผ่นบาง ๆ เรียงซ้อนกันเป็นปึกหนา นุ่ม เปลือกชั้นในบาง สีน้ำตาลยอดอ่อน กิ่งอ่อน และใบอ่อน มีขนสีขาวเป็นมันคล้ายเส้นไหม แผ่นใบ รูปหอก กว้าง 1.5-4 เซนติเมตร ยาว 5-10 เซนติเมตร ปลายใบและโคนใบแหลม มีเส้นแยกออกจากโคนใบ 3-5 เส้น ขนานกันและไปจรดกันที่ปลายใบ
สรรพคุณและส่วนที่นำมาใช้เป็นยา
- ใบ – ใช้น้ำมันที่กลั่นได้จากใบสดทาแก้เคล็ด เมื่อย ปวด บวม
![เสม็ดขาว](https://www.kasettambon.com/wp-content/uploads/2021/04/21627254309_bf3b2131e7_c-800x600-e1638694994165.jpg)
แหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ : www.rajini.ac.th
ภาพประกอบ : www.flickr.com